Czego szukasz?

Filtrowanie

Wprowadzenie glutenu do diety niemowląt a ryzyko celiakii – nowe stanowisko ESPGHAN (2016)

23 sierpnia, 2016
Dorota Musiał
Wprowadzenie glutenu do diety niemowląt a ryzyko celiakii

W 2008 r. Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) wydało stanowisko dotyczące glutenu w diecie niemowląt, w którym rekomendowało rozpoczęcie podawania glutenu jeszcze w okresie karmienia piersią. Jednocześnie odradzało jego wprowadzanie zbyt wcześnie (przed 4. miesiącem życia) lub zbyt późno (po 7. miesiącu życia). Od tego czasu pojawiły się nowe dane z badań obserwacyjnych oraz badań z randomizacją, które wymusiły aktualizację tych zaleceń. Wynika z nich, że wcześniejsze wprowadzenie glutenu może przyśpieszyć autoimmunizację i wystąpienie symptomów celiakii w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Opóźnienie podawania glutenu nie zapobiegnie chorobie – może jedynie odroczyć w czasie wystąpienie objawów.

Ryzyko rozwoju celiakii na diecie zawierającej gluten dotyczy osób genetycznie predysponowanych, czyli:

  • 30% ogólnej populacji europejskiej – jeżeli weźmiemy pod uwagę wyłącznie osoby posiadające przynajmniej jeden allel HLA-DQ2 lub HLA-DQ8
  • 75-80% ogólnej populacji europejskiej – jeżeli weźmiemy pod uwagę osoby posiadające przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia z celiakią

Nowe zalecenia ESPGHAN opracowano w oparciu o wyniki badań dzieci predysponowanych genetycznie do choroby trzewnej. Jednakże mają one zastosowanie do ogólnej populacji niemowląt, ponieważ w okresie wprowadzania glutenu do diety zwykle ich genetyczne ryzyko celiakii nie jest znane.

Nowe stanowisko ESPGHAN  odpowiada na 6 pytań:

1. Czy karmienie piersią zmniejsza ryzyko rozwoju celiakii?

Nie wykazano, aby karmienie piersią zmniejszało ryzyko rozwoju celiakii w dzieciństwie. Dlatego w kontekście zapobiegania chorobie trzewnej nie należy zmieniać zaleceń dotyczących karmienia piersią.

2. Czy karmienie piersią w trakcie wprowadzania glutenu do diety niemowląt zmniejsza ryzyko rozwoju celiakii?

Wprowadzanie glutenu do diety niemowlęcia w trakcie karmienia piersią NIE jest rekomendowane jako metoda obniżania ryzyka rozwoju celiakii. Karmienie piersią należy promować ze względu na jego inne potwierdzone korzyści zdrowotne.

3. Czy wiek wprowadzenia glutenu wpływa na ryzyko rozwoju celiakii?

Gluten można wprowadzać do diety niemowląt od ukończenia 4. miesiąca życia do ukończenia 12. miesiąca życia. Wydaje się, że wprowadzenie glutenu w tym przedziale wiekowym nie wpływa na bezwzględne ryzyko autoimmunizacji celiakalnej lub celiakii.

4. Czy rodzaj wprowadzanego produktu zbożowego zawierającego gluten wpływa na ryzyko rozwoju celiakii?

Nie wykazano, by rodzaj wprowadzanego glutenu wpływał na ryzyko ujawnienia się celiakii. Nie można też rekomendować określonego rodzaju glutenu, który należałoby stosować przy jego wprowadzaniu do diety.

5. Czy ilość spożywanego glutenu jest niezależnym czynnikiem rozwoju celiakii we wczesnym dzieciństwie?

Wprowadzenie 200 mg glutenu pszenicznego na dobę w wieku 4-6 miesięcy nie wpłynęło na ryzyko rozwoju autoimmunizacji celiakalnej i celiakii w wieku 3 lat. Jednak dane z badań obserwacyjnych wskazują, że spożywanie dużych ilości glutenu w okresie wprowadzania pokarmów uzupełniających i w pierwszych 2 latach życia może zwiększyć ryzyko celiakii w dzieciństwie. Nie ustalono optymalnej ilości glutenu, którą należy podawać przy rozszerzeniu diety, ale ESPGHAN rekomenduje, by unikać podawania dużych dawek glutenu w pierwszych miesiącach jego wprowadzania.

6. Jak wprowadzać gluten u dzieci, których krewny pierwszego stopnia choruje na celiakię?

Bardzo wczesny rozwój autoimmunizacji celiakalnej i celiakii (<3.-5. rok życia) jest spotykany przede wszystkim u dzieci posiadających wariant genetyczny: HLA-DQ2.5 najsilniej predysponujący do choroby trzewnej. Jeśli krewny pierwszego stopnia choruje na celiakię, to ryzyko jej rozwoju u dziecka wynosi 10-15%. Wyniki badań sugerują, że dzieci posiadające allele HLA-DQ2 i HLA-DQ8 są bardziej narażone na rozwój choroby trzewnej przy wczesnym wprowadzeniu glutenu. Wydaje się, że dzieci te mogą odnieść korzyść z opóźnienia wprowadzenia glutenu do diety do wieku powyżej 1 roku. Opcjonalnie niemowlętom tym można wykonać badanie genetyczne w kierunku celiakii i na postawie jego wyniku podjąć decyzję o terminie rozszerzenia diety o gluten. Natomiast po wprowadzeniu glutenu do diety należy stosować skrining serologiczny, by rozpoznać celiakię przed rozwojem poważnych niedoborów żywieniowych.

***

Ze względu na brak zgodności grupy w interpretacji danych naukowych ESPGHAN nie sformułowało oficjalnych rekomendacji dotyczących wprowadzenia glutenu do diety niemowląt, których krewny pierwszego stopnia choruje na celiakię.

Wiele ważnych pytań pozostaje wciąż bez odpowiedzi – do czasu pojawienia się nowych wieloośrodkowych badań z randomizacją, które pozwolą uszczegółowić i rozwinąć nowo sformułowane zasady praktycznego postępowania z wprowadzeniem glutenu do diety niemowląt, w szczególności obarczonych genetycznym ryzykiem celiakii.

Piśmiennictwo

  1. Szajewska H., Shamir R., Mearin L. et al. Gluten introduction and the risk of coeliac disease: a position paper by the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2016; 62: 507–513.
  2. Sawiec P., Szajewska H. Wprowadzenie glutenu do diety a ryzyko celiakii. Aktualne (2016) stanowisko ESPGHAN, http://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/wytyczne/142966,wprowadzanie-glutenu-do-diety-a-ryzyko-celiakii-stanowisko-espghn.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Katalog produktów