16. Kongres PTIDiK miał, chyba po raz pierwszy, charakter międzynarodowy. Świadczył o tym Program Kongresu opracowany w całości w j. angielskim, stosunkowo liczne grono obcokrajowców oraz możność wygłaszania wykładów, także przez Polaków, i rozmowy kuluarowe – w obcym języku. Zaskoczyła mnie wysoka frekwencja (ponad 350 uczestników), udział immunologów praktycznie ze wszystkich ośrodków w kraju, wielka liczba klinicystów.

W programie dominowały zagadnienia z zakresu niedoborów odporności, a w mniejszym stopniu immunoregulacji i odporności wrodzonej.  Na poprzednich polskich zjazdach immunologów prym wiodła immunologia nowotworów. Ta ostatnia oczywiście była obecna w tegorocznych wystąpieniach, ale zainteresowania badaczy uległy zmianie w kierunku immunoterapii. Jak wiadomo, szeroki panel przeciwciał monoklonalnych stosowanych z powodzeniem w różnych nowotworach, zwłaszcza w chłoniakach i białaczkach, przywrócił immunologii ważne miejsce we współczesnej medycynie. Odbiciem tych trendów był znakomity wykład otwarcia pt. „Cancer Immunotherapy: facts and hopes” wygłoszony przez prof. Theresę Whiteside (Pittsburgh, USA). Co więcej, przeciwciała przeciwko cytokinom prozapalnym i ich receptorom okazały się skuteczne w terapii innych chorób, zwłaszcza z zakresu reumatologii, dermatologii etc. Tak więc wydaje się,  że immunologia człowieka staje się w coraz większym stopniu domeną klinicystów różnych specjalności, gdyż otrzymali oni narzędzia przydatne w terapii. Wymaga to jednak od nich wiedzy z zakresu immunologii, stąd powiedzenie „Każdy lekarz, niezależnie od specjalizacji, powinien być po trosze immunologiem” – jest jak najbardziej słuszne. Tę zmieniającą się  tendencję w immunologii klinicznej wyczuło kilkanaście firm komercyjnych obecnych na Kongresie, oferujących już nie tylko odczynniki i aparaturę, ale głównie szczepionki,  immunoglobuliny i inne specyfiki stosowane w terapii.

Zmiany było widać także w pracach dotyczących immunologii podstawowej i doświadczalnej, które jednak stanowiły istotną mniejszość w programie Kongresu i często były powiązane z patologią człowieka. Można tu wymienić m.in. doniesienia dotyczące zróżnicowania i różnych funkcji neutrofilów, komórek macierzystych, roli eksosomów i miRNA w różnych stanach chorobowych. Ważną rolę w immunologii odgrywa obecnie immunogenetyka. Polimorfizm wielu genów warunkuje bowiem nieprawidłową lub wręcz szkodliwą odpowiedź immunologiczną.

Wydaje się, że Kongres spełnił swoją rolę ewaluacji stanu polskiej immunologii, przywrócił chęć działania i rozbudził nadzieje dalszego pomyślnego rozwoju tej tak ważnej dziedziny nauki i medycyny.