Pod koniec września 2021 roku francuscy specjaliści chorób zakaźnych z Grupy ds. Infekcji i Immunosupresji (GII, fr. Groupe Infection et Immunodépression) wydali rekomendacje opisujące możliwy schemat postępowania w przypadku profilaktyki przedekspozycyjnej (PrEP, ang. Pre-Exposure Prophylaxis) SARS-CoV-2 u pacjentów z obniżoną odpornością. Stosowanie kombinacji przeciwciał monoklonalnych specyficznych wobec koronawirusa jest zalecane szczególnie w przypadku osób z grup ryzyka, u których nie wykryto odpowiedzi ze strony układu immunologicznego po trzeciej dawce szczepionki przeciw COVID-19, a prawdopodobieństwo rozwoju ciężkiej postaci choroby jest wysokie.

Do tej pory opublikowane dane dotyczyły oceny skuteczności stosowania przeciwciał w profilaktyce poekspozycyjnej (PEP, ang. Post-Exposure Prophylaxis), która w teorii ma zneutralizować wirusa SARS-CoV-2. Nowatorskie projekty naukowe i badania kliniczne trwają od ponad roku i dają obiecujące wyniki. Doktor Megan O’Brien na łamach czasopisma „The New England Journal of Medicine” opublikowała badania, wedle których stosowanie metody PEP zmniejsza ryzyko zachorowania o blisko 80%, a u osób, u których rozwinęła się choroba, znacznie skraca czas trwania jej objawów.

Według GII oraz Francuskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych (SPILF, ang. French Infectious Diseases Society) PrEP może przynieść oczekiwane rezultaty. Do grupy pacjentów kwalifikujących się do zastosowania profilaktyki przedekspozycyjnej zaliczane są osoby, które:

• nie wytworzyły odpowiedzi humoralnej po zastosowaniu 3 dawek szczepionki przeciw COVID-19
• są w wieku powyżej 12 lat
• spełniają jedno z kryteriów:
  • przeszczep narządu litego
  • immunoterapia CAR-T
  • allogeniczny przeszczep krwiotwórczych komórek macierzystych (CSH)
  • leczenie przeciwciałami anty-CD20
  • agammaglobulinemia lub pospolity zmienny niedobór odporności (CVID) z ciężkimi zaburzeniami płucnymi

We wspomnianych rekomendacjach podkreśla się również konieczność monitorowania odpowiedzi komórkowej u pacjentów z zaburzeniami odporności. W dokumencie wymienia się technikę ELISPOT jako odpowiednie narzędzie dla tej grupy pacjentów.

Test T-SPOT.COVID opiera się na technologii ELISPOT, która od wielu lat stosowana jest w badaniach diagnostycznych gruźlicy na całym świecie. Metoda ta wykorzystuje naturalny mechanizm wytwarzania przez limfocyty cytokin, np. interferonu gamma. Technika ta polega na stymulacji in vitro limfocytów T, wyizolowanych z krwi obwodowej pacjenta, antygenami wirusa SARS-CoV-2 (peptydami białka S i N). W przypadku wcześniejszego kontaktu z patogenem lub szczepienia dochodzi do produkcji interferonu gamma przez komórki T, które można zwizualizować w teście T-SPOT.COVID, przy użyciu specyficznych przeciwciał wyznakowanych enzymatycznie. Technologia ELISPOT pozwala na wizualizację pojedynczych komórek produkujących interferon gamma jako „plamek” w studzienkach płytek ELISPOT. Test T-SPOT.COVID zoptymalizowany jest zarówno pod kątem liczby komórek, jak i warunków hodowli. Dzięki temu test ten można z powodzeniem stosować u osób z niedoborami odporności.

Test T-SPOT.COVID z certyfikatem CE-IVD firmy Oxford Immunotec jest dystrybuowany na terenie Polski wyłącznie przez firmę EUROIMMUN.

Piśmiennictwo

1. Materiały firmy Oxford Immunotec: T-SPOT.COVID | T cell response to SARS-CoV-2 | Oxford Immunotec (tspotcovid.com) [dostęp: 26.11.2021].
2. P. O’Brien, E. Forleo-Neto, B.J. Musser et al., Subcutaneous REGEN-COV Antibody Combination to Prevent Covid-19. N. Engl. J. Med. 2021, 385, 1184–1195.