Pandemia z dnia na dzień przybiera na sile. Ciężko jest przewidzieć, z iloma przypadkami zakażeń będziemy musieli się mierzyć w szczycie kolejnej fali, która powoli staje się rzeczywistością. Szczepionki są kluczowym narzędziem do opanowania trwającej pandemii, należy jednak pamiętać, że żaden preparat nie jest w 100% skuteczny w zapobieganiu zakażeniu SARS-CoV-2.

Jak wskazuje Fergus Sweeney, dyrektor ds. badań klinicznych Europejskiej Agencji Leków (ang. European Medicines Agency, EMA): „Szczepionki przeciw COVID-19 są bardzo skuteczne. Jednak tak długo, jak wirus będzie krążył, nadal będziemy obserwować infekcje przełamujące u zaszczepionych osób”.

Breakthrough infection – definicja

Breakthrough infection definiuje się jako wykrycie RNA lub antygenu SARS-CoV-2 w próbce pobranej z dróg oddechowych od pacjenta minimum 14 dni po podaniu pełnego szczepienia preparatami zatwierdzonymi przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (ang. U.S. Food and Drug Administration, FDA). Według najnowszych danych zjawisko przełamania odporności u osób zaszczepionych występuje wciąż dość rzadko. Eksperci wskazują, że szczepienia na razie zachowują skuteczność, ale podkreślają jednocześnie, że należy zakładać również scenariusz, w którym z upływem miesięcy czy lat pojawią się warianty wirusa, zdolne do przełamywania uzyskanej odporności.

Jak często występuje przełamanie odporności – USA

Większość krajów na świecie nadzoruje przypadki zachorowań, hospitalizacji i śmierci pacjentów, którzy przyjęli pełne szczepienie przeciw COVID-19, i na bieżąco analizuje stale zmieniającą się sytuację epidemiczną. Jedną z organizacji zajmujących się prowadzeniem takich statystyk w Stanach Zjednoczonych jest Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Organizacja ta monitoruje zgłaszane przypadki hospitalizacji, a także śmierci pacjentów, którzy przyjęli pełne szczepienie, a zebrane informacje grupowane są na podstawie: danych demograficznych pacjentów, lokalizacji geograficznej, czasu od szczepienia, typu przyjętej szczepionki i wariantu SARS-CoV-2 wykrytego w próbce pacjenta. COVID-NET (ang. Coronavirus Disease 2019 – Associated Hospitalization Surveillance Netwok) jest jedną z sieci CDC, która obejmuje rejestrowanie przypadków przełamywania odporności w populacji Stanów Zjednoczonych. CDC podaje, że zachorowania na COVID-19, w tym te wymagające hospitalizacji lub zakończone zgonem, w znaczącej przewadze dotyczą osób niezaszczepionych!

Według jednego z raportów CDC:

• wskaźnik hospitalizacji wśród osób nieszczepionych wyniósł 432 na 100 000 przypadków COVID-19
• wskaźnik hospitalizacji wśród osób zaszczepionych wyniósł 26 na 100 000 przypadków COVID-19

Oznacza to, że osoby niezaszczepione są 17-krotnie częściej narażone na hospitalizację z powodu infekcji SARS-CoV-2 w porównaniu z zaszczepionymi.

Jak często występuje przełamanie odporności – Polska

Również w Polsce przełamywanie odporności u osób zaszczepionych jest wciąż dość rzadkim zjawiskiem. Dane przedstawione przez Ministerstwo Zdrowia 8 października 2021 wskazują, że od momentu rozpoczęcia szczepień drugą dawką liczba zakażeń SARS-CoV-2 wyniosła 1 429 507, z czego wśród w pełni zaszczepionych – 19 688, co stanowi 1,37%. Całkowita liczba zgonów w Polsce od momentu rozpoczęcia szczepienia drugą dawką wynosi 39 782, natomiast wśród w pełni zaszczepionych – 759, co stanowi 1,91%. Analizy pokazują, że Polska nie odbiega pod tym względem od innych krajów, co jest pozytywnym wnioskiem. Ponadto są to kolejne analizy, które wskazują na skuteczność szczepień w obliczu trwającej pandemii.

Próg przełamania odporności?

Na obecnym etapie pandemii bardzo ciężko jest jednoznacznie wskazać, kiedy może dojść do przełamania odporności. Naukowcy wciąż szukają odpowiedzi na pytanie, jaki poziom przeciwciał jest wystarczający do ochrony przed infekcją. Badacze z Izraela przeprowadzili próby ustalenia sztywnej „granicy odporności”. Zbadali oni związek pomiędzy poziomami przeciwciał IgG a późniejszym ryzykiem infekcji SARS-CoV-2. Próg przełamywania odporności został przez nich oceniony jako 6-krotność wartości cut-off testu. Należy jednak pamiętać, że są to jedne z pierwszych wyników badań i w celu dokładnego określenia progu odporności konieczne jest przeprowadzenie dalszych, szeroko zakrojonych analiz.

Podsumowanie

Dotychczasowe wyniki badań naukowych są dość optymistyczne, wskazują, że do zjawiska przełamania odporności dochodzi bardzo rzadko, a szczepienia przeciw COVID-19 są skuteczne i chronią przed ciężkim przebiegiem choroby, hospitalizacją i zgonem. W obliczu stale mutującego wirusa SARS-CoV-2 nie wiemy jednak, jak długo przechorowanie lub szczepienie będzie nas zabezpieczać przed zachorowaniem. Na obecnym etapie pandemii kluczowe wydaje się prowadzenie badań populacyjnych, które pomogą nam zrozumieć skomplikowane mechanizmy immunologiczne w przebiegu COVID-19.

Piśmiennictwo

1. Kertes J. et al. Effectiveness of the mRNA BNT162b2 vaccine six months after vaccination: findings from a large Israeli HMO. MedRxiv 2021.
2. Dane przedstawione przez Ministerstwo Zdrowia 8.10.2021.
3. COVID-19 vaccine surveillance report WEEK 38, Public Health England.
4. Moline H. Effectiveness of COVID-19 Vaccines in Preventing Hospitalization Among Adults Aged ≥65 Years – COVID-NET, 13 States, February–April 2021.