Wywiad z Panią dr hab. biol. Dorotą Myszkowską – Kierownikiem Pracowni Alergologiczno-Immunologicznej i Czynności Układu Oddechowego w Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJ CM.

Zajmuje się Pani pomiarem stężeń pyłku w tzw. aeroplanktonie i jego wpływem na samopoczucie alergików. Proszę przybliżyć nieco Czytelnikom naszego bloga charakter prowadzonych przez Panią badań.

Tak, stałe pomiary stężenia pyłku roślin i zarodników grzybów w powietrzu są wykonywane w prowadzonej przeze mnie Pracowni Alergologiczno-Immunologicznej i Czynności Układu Oddechowego, działającej przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJ CM. Badania te prowadzone są już od 1991 roku, a baza danych pyłkowych jest najdłuższa w Polsce. Pyłek roślin należy do cząsteczek biologicznych, które okresowo (sezonowo) występują w powietrzu, gdyż są wydzielane przez kwitnące rośliny. Zarodniki grzybów, o potwierdzonych właściwościach alergennych, które są oznaczane rutynowo, należą do rodzajów Alternaria i Cladosporium. Pobór powietrza do analiz jest wykonywany za pomocą specjalistycznej aparatury, usytuowanej na wys. ok. 20 m. Następnie przygotowywane są preparaty mikroskopowe, cząsteczki są identyfikowane, zliczane, a ich liczba jest przeliczana na stężenia w 1 m³ powietrza/24 h.

Co to oznacza dla alergików? Na jakie praktyczne rozwiązania mogą się przełożyć wyniki tych badań?

Wyniki badań, podawane w formie przystępnych komunikatów pyłkowych, są bardzo ważne dla pacjentów z alergią pyłkową, gdyż znając aktualne i prognozowane natężenie pylenia, pacjenci wiedzą, kiedy stosować leki objawowe, kiedy i gdzie planować wyjazdy wypoczynkowe, jakich pokarmów unikać w przypadku współistniejącej alergii krzyżowej. Ponadto, z badań wynika, że maksymalne wartości stężenia pyłku dla większości roślin są osiągane w godzinach południowych, więc wskazane jest wietrzenie pomieszczeń rano.

Jakie alergeny wziewne są szczególnie uciążliwe dla mieszkańców poszczególnych regionów Polski? Czy istnieją istotne różnice pomiędzy regionami?

W Polsce głównym źródłem alergenów pyłkowych są trawy, kwitnące od maja do września, następnie drzewa wczesnowiosenne, głównie brzoza, ale także olsza i leszczyna, a z roślin zielnych, zwanych potocznie chwastami, bylica (kwitnie od sierpnia do września). Zazwyczaj sezony pyłkowe najwcześniej zaczynają się w zachodniej części Polski, dotyczy to zwłaszcza wczesnych drzew, a opóźnione są w rejonach górskich (o 2–3 tygodnie).

Często zdarza się, że u osób uczulonych na alergeny wziewne występują również alergie pokarmowe – dlaczego tak się dzieje i jakie powiązania między alergenami obserwuje się najczęściej?

Uczulenie na alergeny wziewne może się objawiać pod postacią różnych jednostek chorobowych, głównie alergicznego nieżytu nosa, astmy pyłkowej. Alergia pokarmowa to choroba alergiczna, której przyczyną jest uczulenie na konkretne pokarmy. Alergia wziewna, z uczuleniem na różne alergeny wziewne, i alergia pokarmowa mogą występować jednocześnie u danego pacjenta, ale wymaga to potwierdzenia w diagnostyce alergologicznej.

Często jednak u osób z alergią wziewną, zwłaszcza pyłkową (alergiczny nieżyt nosa z uczuleniem na alergeny pyłkowe), objawy występują po spożyciu różnych pokarmów, co mylnie jest traktowane jako alergia pokarmowa. Osoby takie zazwyczaj nie są uczulone na pokarmy, a objawy są związane z reakcjami krzyżowymi. Alergia krzyżowa występuje wówczas, kiedy pacjenci z alergią wziewną, głównie na brzozę, reagują objawami miejscowymi po zjedzeniu niektórych pokarmów, np. surowych warzyw i owoców.

W języku potocznym funkcjonuje wiele sformułowań, które są zrozumiałe, ale nie zawsze poprawne. Proszę więc na koniec wyjaśnić, dlaczego powinniśmy unikać sformułowania „alergia na pyłki”.

Prawidłowe sformułowania to: alergia na pyłek, uczulenie na alergeny pyłku (pyłkowe), stężenie pyłku, stężenia ziaren pyłku, ziarna pyłku… Słowo „pyłek” nie ma liczby mnogiej.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała: Małgorzata Klimczak-Filippowicz