W marcu 2021 r. American College of Rheumatology (ACR) opublikowało stanowisko dotyczące stosowania szczepionek przeciw COVID-19 u pacjentów z chorobami reumatycznymi. Zalecenia te dotyczą jednak tylko preparatów typu mRNA (Pfizer–BioNTech, Moderna), szczepionki wektorowe nie zostały uwzględnione w tym dokumencie. Jak podkreślają autorzy rekomendacji, ze względu na dynamicznie zmieniającą się sytuację epidemiczną oraz stały napływ nowych doniesień naukowych dotyczących COVID-19 i szczepień ochronnych zalecenia te mogą ulec zmianie i aktualizacji.

Zalecenia dotyczące szczepień przeciw COVID-19

Autorzy zaleceń wskazują, że nie ma przeciwskazań do szczepienia pacjentów z autoimmunologicznymi i zapalnymi chorobami reumatycznymi, a korzyści wynikające ze szczepień przewyższają potencjalne ryzyko z nimi związane. Co więcej, podkreślają, że chorzy ci są bardziej narażeni na ciężki przebieg COVID-19 oraz dalsze powikłania poinfekcyjne i z tego powodu powinni zostać zaszczepieni w pierwszej kolejności (w porównaniu ze zdrowymi osobami w tej samej grupie wiekowej). U pacjentów poddanych ogólnoustrojowym terapiom immunomodulującym można spodziewać się obniżonej skuteczności szczepienia i jeśli to możliwe, zaleca się szczepienie w czasie tzw. dobrej kontroli choroby.

Zalecenia ACR dotyczące planowania szczepień:

• nie ma preferencji co do wyboru preparatu szczepionkowego (dotyczy to szczepionek typu mRNA);
• w przypadku większości leków immunomodulujących nie ma konieczności opóźniania szczepienia i modyfikacji ich dawkowania przed szczepieniem;
• u pacjentów stosujących rytuksymab zaleca się podanie pierwszej dawki szczepionki około 4 tygodni przed kolejnym cyklem podania leku;
• abataceptu s.c. nie powinno się podawać na tydzień przed pierwszą dawką szczepionki, a przy podaniu leku i.v. pierwszą dawkę szczepionki należy podać po upływie 4 tygodni (modyfikacja leczenia w związku z drugą dawką szczepionki nie jest wymagana).

Zalecenia ACR dotyczące leczenia po szczepieniu: 

• u pacjentów z dobrze kontrolowaną chorobą zaleca się wstrzymanie podawania po szczepieniu niektórych leków:
  • abataceptu i.v. (jeśli pierwszą dawkę szczepionki podano po 4 tygodniach od ostatniej dawki leku, to kolejną dawkę abataceptu należy opóźnić o tydzień – tj. 5 tygodni od poprzedniej dawki; bez modyfikacji leczenia po drugiej dawce szczepionki)
  • cyklofosfamidu i.v. (na tydzień po podaniu każdej dawki szczepionki)
  • rytuksymabu (leczenie należy wstrzymać i wrócić do niego po upływie 1–2 tygodni od drugiej dawki szczepionki)
  • metotreksatu i inhibitorów JAK (na tydzień po podaniu każdej dawki szczepionki);abataceptu s.c. (na tydzień po pierwszej dawce szczepionki, bez modyfikacji leczenia po drugiej dawce)

Autorzy zaleceń podkreślają również, że ze względu na bardzo zróżnicowany obraz kliniczny pacjentów chorych na choroby reumatyczne każdy przypadek powinien być oceniony indywidualnie, a ostatecznej kwalifikacji do szczepienia i modyfikacji leczenia powinien dokonać lekarz prowadzący z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia pacjenta.

Piśmiennictwo

1. J.R. Curtis i wsp., American College of Rheumatology Guidance for COVID-19 Vaccination in Patients with Rheumatic and Musculoskeletal Diseases – Version 1, Arthritis Rheumatol 2021 Mar 17; doi: 10.1002/art.41734. Epub ahead of print. PMID: 33728796.
2. https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/263734,jak-szczepic-przeciwko-covid-19-pacjentow-z-choroba-autoimmunologiczna