Nowy szczep koronawirusa SARS-CoV-2 został zidentyfikowany 7 stycznia 2020 r. W grudniu ubiegłego roku Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) poinformowała, iż w Chinach, w mieście Wuhan, doszło do nagromadzenia przypadków chorych na zapalenie płuc o niejasnej etiologii. Wkrótce potem jako źródło infekcji został zidentyfikowany duży targ w tym mieście, na którym sprzedawane były m.in. świeże owoce morza, mięso i zwierzęta hodowlane.

Ze względu na szybkie rozprzestrzenianie się infekcji, zarówno w Chinach, jak i w innych krajach, pod koniec stycznia WHO ogłosiło stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. W lutym 2020 r. choroba wywołana przez nowy szczep SARS-CoV-2 została nazwana przez WHO „COVID-19” (Coronavirus disease 2019).

Rosnąca skala pandemii

Dane epidemiologiczne dotyczące zakażeń koronawirusem są tak niepokojące, że 11 marca WHO ogłosiło stan pandemii. Według danych WHO z 11 marca odnotowano już 118 332 potwierdzone przypadki na świecie, z czego aż 4292 zakończyły się śmiercią chorego. W samej Polsce 12 marca odnotowano już 49 potwierdzonych przypadków, w tym także jeden zakończony zgonem. Śmiertelność COVID-19 wzrasta i dotyczy obecnie około 3,5% chorych. W grupie podwyższonego ryzyka najcięższego przebiegu choroby są osoby w podeszłym wieku oraz pacjenci z zaburzeniami odporności lub poddawani leczeniu immunosupresyjnemu. W przypadku pozostałych osób choroba COVID-19 przebiega zwykle z objawami grypopodobnymi (gorączka powyżej 38°C, kaszel oraz duszność). Do transmisji zakażenia dochodzi drogą kropelkową.

Każda osoba manifestująca objawy ostrej infekcji dróg oddechowych, u której podejrzewa się zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2, powinna być hospitalizowana w oddziale zakaźnym (obserwacyjno-zakaźnym) z zapewnieniem osobnej sali z pełnym węzłem sanitarnym oraz dedykowanym personelem lub izolacji oddechowej i ścisłego reżimu sanitarnego.

W przypadku infekcji nowym koronawirusem istotnym problemem jest długi okres wylęgania wirusa. Zwiększa to ryzyko transmisji choroby COVID-19 – w szczególności od osoby zakażonej, u której jeszcze nie wystąpiły objawy, a więc nie jest ona świadoma infekcji. Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez WHO okres wylęgania wirusa SARS-CoV-2 wynosi od 2 do 14 dni, ale potwierdzono również przypadki, w których objawy infekcji wystąpiły po 24, a nawet 27 dniach od zakażenia. W związku z powyższym bardzo ważne jest badanie tzw. osób z kontaktu i przecinanie dalszych dróg szerzenia się zakażenia.

Zapobieganie i kontrola

Kontrola czynników infekcyjnych przenoszonych drogą kropelkową, takich jak koronawirusy, jest bardzo trudna. Izolacja, czyli kwarantanna osób zakażonych wirusem SARS-CoV-2, i badania przesiewowe podróżnych z obszarów epidemicznych polegające na regularnych pomiarach temperatury są niezbędne, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa. Obecnie nie ma możliwości szczepienia na COVID-19.

Do podstawowych metod zapobiegania zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową zalicza się przede wszystkim częste i dokładne mycie rąk i stosowanie płynów dezynfekcyjnych (o zawartości min. 60% alkoholu) oraz unikanie kontaktu z chorymi. Eksperci WHO zalecają noszenie maseczek ochronnych jedynie osobom zakażonym wirusem SARS-CoV-2 lub z podejrzeniem infekcji oraz tym, którzy opiekują się chorymi.

W związku z rozprzestrzenianiem się wirusa na terenie Europy Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) przygotował schematy postępowania dla pracowników ochrony zdrowia w Polsce w przypadku podejrzenia zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Podczas udzielania medycznych czynności osobom zakażonym personel medyczny powinien stosować środki ochrony osobistej zabezpieczające przed bezpośrednim kontaktem z wydzielinami i wydalinami chorego. Zalicza się do nich: ubrania jednorazowe, rękawiczki jednorazowe, okulary typu gogle albo przyłbice chroniące oczy. Maseczka ochronna powinna mieć filtr FFP2 albo FFP3, N 95 i dobrze przylegać do twarzy, a w przypadku braku maseczki z filtrem powinna być chirurgiczna (nie dopuszcza się maseczek papierowych ani flizelinowych).

W Polsce za monitorowanie zakażeń nowym koronawirusem odpowiada Główny Inspektorat Sanitarny (GIS), który reagując na sytuację epidemiologiczną, wydaje aktualne komunikaty dotyczące wszelkich aspektów zakażenia.