Czego szukasz?

Filtrowanie

Kto powinien sprawdzić swoją odporność po szczepieniu przeciwko COVID-19?

29 listopada, 2021
Katarzyna Buska-Mach
Webinar o badaniu odpornosci poszczepiennej

Powszechne szczepienia przeciwko COVID-19 są jedną z najważniejszych strategii mających na celu ograniczanie zakażeń SARS-CoV-2, minimalizowanie liczby pacjentów wymagających hospitalizacjizapobieganie zgonom z powodu COVID-19. Opisano już indywidualną zmienność skuteczności szczepionek przeciw COVID-19, związaną głównie z niejednorodną odpowiedzią immunologiczną u przyjmujących szczepienie. Skutkiem obniżonej efektywności szczepień przeciwko COVID-19 u niektórych osób mogą być tzw. breakthrough infections, czyli infekcje przełamujące. Eksperci wskazują, że szczepienia na razie zachowują skuteczność, ale podkreślają jednocześnie, iż należy zakładać również scenariusz, w którym z upływem miesięcy czy lat pojawią się warianty wirusa zdolne do przełamywania uzyskanej odporności. Niezbędne są jednak badania monitorujące, jak zmienia się odporność ozdrowieńców i osób szczepionych na przestrzeni czasu i w obliczu nowych wariantów wirusa, oraz badania umożliwiające określenie, jaki jest tzw. próg przełamania odporności.

Zagadnienia związane z możliwością monitorowania odpowiedzi immunologicznej przeciwko SARS-CoV-2 przed i po szczepieniu były jednym z tematów webinarium „The Global State of COVID-19 Diagnostics & the Challenges Ahead” [1]. W trakcie spotkania prowadzonego przez dr. Brandona Henry’ego (Cincinnati Children’s Hospital Medical Center; Texas Biomedical Research Institute) poruszono następujące zagadnienia:

  • Które grupy pacjentów mogą odnieść największe korzyści z częstego laboratoryjnego monitorowania skuteczności szczepionki przeciwko COVID-19?
  • Jakie laboratoryjne metody oceny humoralnej i komórkowej odpowiedzi immunologicznej wywołanej szczepionką są dostępne?
  • Które antygeny wirusa SARS-CoV-2 są wykorzystywane w komercyjnych testach immunologicznych oraz jakie jest ich znaczenie kliniczne?

Poniżej przedstawiamy najważniejsze wnioski z seminarium, a jego pełny zapis znajdziecie Państwo tutaj:

Które grupy pacjentów mogą odnieść największe korzyści z częstego laboratoryjnego monitorowania skuteczności szczepionki przeciwko COVID-19?

Monitorowanie odporności m.in. za pomocą badań serologicznych wydaje się obecnie pomocnym narzędziem w podejmowaniu decyzji o szczepieniu, przydatnym również do selekcji osób z grup ryzyka słabszej reakcji immunologicznej pomimo zastosowanego szczepienia.

 

 

Czynniki demograficzne i kliniczne związane z słabszą odpowiedzią

  • płeć męska
  • zaawansowany wiek (tj. >65 lat)
  • wysoki wskaźnik masy ciała
  • leczenie immunosupresyne
  • nowotwór (zwłaszcza nowotwory hematologiczne)
  • schyłkowa choroba nerek/dializowanie
  • endemiczne pojawianie się nowych wariantów budzących obawy (VOC)

 

Jednym z czynników wpływających na rozbieżności w efektywności szczepień u pacjentów jest wiek. Zaobserwowano, że odpowiedź humoralna przeciwko SARS-CoV-2 jest znacznie wyższa u pacjentów młodszych niż u pacjentów starszych. Osoby starsze (>65. roku życia) cechuje wyższe prawdopodobieństwo braku lub niskiego poziomu odpowiedzi immunologicznej na szczepienie [2]. Drugim istotnym czynnikiem jest płeć. Wykazano, że u kobiet produkcja przeciwciał po przyjęciu szczepionki jest intensywniejsza niż u mężczyzn. Jest to najprawdopodobniej związane z występowaniem dwóch chromosomów X u kobiet, na których zlokalizowane są geny ważne dla regulacji odpowiedzi immunologicznej. Na zróżnicowaną odpowiedź immunologiczną u kobiet i mężczyzn mogą mieć wpływ również hormony płciowe. Estrogeny mogą zmniejszać zakaźność SARS-CoV-2 poprzez wpływ na wirusowe procesy replikacyjne, co powoduje zmniejszoną częstość zakażeń wśród kobiet w porównaniu do mężczyzn. Z kolei testosteron ma właściwości immunosupresyjne, zmniejszające poziom reakcji prozapalnych, przez co może mieć wpływ na redukcję odpowiedzi immunologicznej u mężczyzn. Zaobserwowano, że kobiety i osoby poniżej 60. roku życia miały o 20% i 30% wyższe poziomy przeciwciał anty-SARS-CoV-2 po pełnym cyklu szczepionki BNT162b2 w porównaniu z – odpowiednio – mężczyznami i osobami starszymi. Starsi mężczyźni mieli blisko o 50% niższą całkowitą odpowiedź humoralną przeciwko SARS-CoV-2 w porównaniu z młodymi kobietami [3]. Podobne dowody zebrano w innych badaniach, w których obniżoną immunogenność szczepionki odnotowano również u osób starszych i/lub u mężczyzn [4–7]. Podsumowując, prezentowane wyniki badań wskazują, że osoby w zaawansowanym wieku i płci męskiej może cechować słabsza odpowiedź immunologiczna na szczepienia przeciw COVID-19.

Stwierdzono również, że poszczepienna odpowiedź immunologiczna jest znacznie osłabiona w niektórych specyficznych populacjach pacjentów. Opublikowano wstępne dane dotyczące osób szczepionych preparatem BNT162b2 wykazujące, że poszczepienne poziomy przeciwciał IgG anty-SARS-CoV-2 były o 50–60% niższe u osób otyłych. Na efektywność szczepienia przeciwko COVID-19 wpływ mogą również mieć choroby towarzyszące. U pacjentów z przewlekłymi chorobami zapalnymi poddawanych leczeniu immunosupresyjnemu zaobserwowano trzykrotnie niższą produkcję przeciwciał IgG anty-SARS-CoV-2 i przeciwciał neutralizujących w porównaniu z osobami immunokompetentnymi [8]. Podobne obserwacje zebrano z innych badań obejmujących pacjentów otrzymujących różnego rodzaju leki immunosupresyjne po transplantacji, a także pacjentów z różnymi postaciami nowotworów (zwłaszcza nowotworami złośliwymi układu krwiotwórczego) oraz pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek.

Naukowcy obawiają się, że w przyszłości skuteczność szczepionek może ulec znacznemu obniżeniu na skutek pojawienia się nowych wariantów SARS-CoV-2 – wariantów budzących obawy (ang. variants of concern, VOC). Wszystkie te warianty, w wyniku presji selekcyjnej, mają tendencję do dzielenia pewnych ważnych mutacji, takich jak L452R, E484Q, N501Y i D614G, które zwiększają powinowactwo wirusa do receptorów komórek gospodarza lub mogą zmieniać ich immunogenność tak, że odpowiedź immunologiczna, która rozwija się po naturalnym zakażeniu SARS-CoV-2 lub po podaniu szczepionek opartych na prototypowym szczepie Wuhan, będzie zmniejszona. Hoffmann i wsp. donoszą, że neutralizujący potencjał przeciwciał po zakażeniu SARS-CoV-2 lub szczepieniu przeciw COVID-19 byłby zmniejszony w porównaniu z liniami B.1.1.7, P.1 i B.1.351 wirusa [9].

Jak powinien wyglądać schemat monitorowania poziomu przeciwciał po szczepieniu

Istotnym aspektem monitorowania odpowiedzi immunologicznej osób szczepionych jest ustalenie, kiedy należy przeprowadzić badania. Z uwagi na stosunkowo niedawne wprowadzenie szczepionek przeciw COVID-19 dane na temat utrzymywania się odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu wciąż są zbierane i analizowane. Obecnie sugeruje się, że punkty/schematy czasowe badania serologicznego mogą obejmować:

  • wyjściową analizę serologiczną (przed szczepieniem)
  • ocenę poziomu przeciwciał 1 miesiąc po ostatniej dawce szczepionki
  • ocenę poziomu przeciwciał 6 miesięcy po ostatniej dawce szczepionki

Ocena poziomu przeciwciał po miesiącu umożliwiłaby identyfikację osób słabo lub zupełnie nieodpowiadających na szczepienie, a pomiar po 6 miesiącach mógłby pozwolić na wychwycenie osób ze znaczącym spadkiem przeciwciał po szczepieniu. W przypadku obu grup pacjentów można by rozważyć zastosowanie dodatkowych środków zapobiegawczych lub podanie dawek przypominających.

Podsumowanie

Podsumowując, monitorowanie odpowiedzi immunologicznej u osób planujących szczepienie przeciwko COVID-19 umożliwia:

  • ocenę wyjściowej seroprewalencji u osób nieszczepionych
  • wczesną identyfikację osób słabo lub niereagujących na szczepienie
  • wykrywanie w odpowiednim czasie osób, u których poziom przeciwciał anty-SARS-CoV-2 szybko zanika

Monitorowanie poziomu przeciwciał anty-SARS-CoV-2 umożliwiłoby identyfikację osób, które powinny być traktowane priorytetowo, np. tych o wyższym ryzyku zakażenia nowymi wariantami wirusa lub tych, u których immunogenność szczepionki wydaje się niższa, takich jak starsi mężczyźni, osoby z wysokim wskaźnikiem masy ciała lub poddane leczeniu immunosupresyjnemu oraz pacjenci z nowotworami lub ciężkimi zaburzeniami czynności nerek, u których występuje również większe ryzyko rozwoju cięższych postaci choroby COVID-19. Niedawne oświadczenie WHO stwierdzające, że międzynarodowe badania w COVID-19 powinny zostać wznowione z większym naciskiem na odpowiedź immunologiczną, stanowi znaczące wsparcie dla testów wykrywających obecność przeciwciał w celu oceny skuteczności szczepień [10, 11].

Piśmiennictwo

  1. https://www.youtube.com/watch?v=BpGr7wKizQM&list=PLsKy57cPR_SGh7rJZH7hw3ZMQlo-zaLD7&index=48
  2. Lippi G., Brandon M.H., Plebani M. Anti-SARS-CoV-2 Antibodies Testing in Recipients of COVID-19 Vaccination: Why, When, and How? Diagnostics 11.6 (2021): 941.
  3. Salvagno G.L., Henry B.M., Di Piazza G., Pighi L., De Nitto S., Bragantini D., Gianfilippi G.L., Lippi G. Anti-SARS-CoV-2 Receptor-Binding Domain Total Antibodies Response in Seropositive and Seronegative Healthcare Workers Undergoing COVID-19 mRNA BNT162b2 Vaccination. Diagnostics. 2021; 11: 832. doi: 10.3390/diagnostics11050832.
  4. Subbarao S., Warrener L.A., Hoschler K., Perry K.R., Shute J., Whitaker H., O’Brien M., Baawuah F., Moss P., Parry H. et al. Robust antibody responses in 70–80-year-olds 3 weeks after the first or second doses of Pfizer/BioNTech COVID-19 vaccine, United Kingdom, January to February. Euro Surveill. 2021; 26: 2100329. doi: 10.2807/1560-7917.ES.2021.26.12.2100329.
  5. Boyarsky B.J., Werbel W.A., Avery R.K., Tobian A.A., Massie A.B., Segev D.L., Garonzik-Wang J.M. Immunogenicity of a Single Dose of SARS-CoV-2 Messenger RNA Vaccine in Solid Organ Transplant Recipients. JAMA. 2021; 325: 1784–1786. doi: 10.1001/jama.2021.4385.
  6. Goel R.R., Apostolidis S.A., Painter M.M., Mathew D., Pattekar A., Kuthuru O., Gouma S., Hicks P., Meng W., Rosenfeld A.M. et al. Distinct antibody and memory B cell responses in SARS-CoV-2 naïve and recovered individuals following mRNA vaccination. Sci. Immunol. 2021; 6: eabi6950. doi: 10.1126/sciimmunol.abi6950.
  7. Müller L., Andrée M., Moskorz W., Drexler I., Walotka L., Grothmann R., Ptok J., Hillebrandt J., Ritchie A., Rabl D. et al. Age-dependent immune response to the Bion-tech/Pfizer BNT162b2 COVID-19 vaccination. MedRxiv. 2021. doi: 10.1101/2021.03.03.21251066.
  8. Deepak P., Kim W., Paley M.A., Yang M., Carvidi A.B., El-Qunni A.A., Haile A., Huang K., Kinnett B., Liebeskind M.J. et al. Glucocorticoids and B Cell Depleting Agents Substantially Impair Immunogenicity of mRNA Vaccines to SARS-CoV-2. MedRxiv. 2021. doi: 10.1101/2021.04.05.21254656.
  9. Lippi G., Henry B.M. How will emerging SARS-CoV-2 variants impact herd immunity? Ann. Transl. Med. 2021; 9: 585. doi: 10.21037/atm-21-893.
  10. Ledford H. International COVID-19 trial to restart with focus on immune responses. Nature. 2021. doi: 10.1038/d41586-021-01090-z.
  11. https://www.nature.com/articles/d41586-021-01090-z
Buska

Katarzyna Buska-Mach

Kierownik Działu Promocji Produktów i Szkoleń Stacjonarnych, Senior Product Manager ds. Neurologii i TORCH 10

731 810 399

k.buska-mach@euroimmun.pl

Masz pytanie dotyczące tego tematu? 





    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

    Katalog produktów