Na początku pandemii wielu badaczy obawiało się, że osoby, u których wystąpiła infekcja SARS-CoV-2, mogą bardzo szybko zostać ponownie zakażone. Wstępne badania nie napawały nadzieją: obserwowano zanikanie „ochronnych” przeciwciał (szczególnie u osób, które łagodnie przeszły COVID-19), i to już po kilku miesiącach od zakażenia. Nowe badania sugerują, że przejście COVID-19 wywołuje silną odpowiedź immunologiczną, która utrzymuje się przez co najmniej osiem miesięcy.

Wstęp

Poznanie mechanizmów pamięci immunologicznej w przypadku zakażenia wirusem SARS-CoV-2 ma zasadnicze znaczenie przy projektowaniu skutecznych szczepionek oraz ocenie dalszego przebiegu pandemii. Pamięć immunologiczna wytworzona na skutek pierwotnej infekcji lub szczepienia jest odpowiedzialna za odporność na reinfekcję. Najważniejszym jednak pytaniem pozostaje: jak długo ta odporność się utrzyma? Ostatnio pojawiły się nowe doniesienia sugerujące, iż przeciwciała powstałe po zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 utrzymują się dużo dłużej, niż przypuszczano.

Złożone badania nad odpornością na COVID-19

Naukowcy z Instytutu Immunologii w La Jolla w Kalifornii w swojej niedawno opublikowanej pracy wykazali, że osiem miesięcy po przejściu zakażenia nowym koronawirusem zdecydowana większość ozdrowieńców wciąż ma w swoim organizmie wystarczający poziom przeciwciał, by odeprzeć kolejny atak SARS-CoV-2. W badaniu udział wzięło 185 osób w wieku 19–81 lat. U większości badanych (92%) choroba miała łagodny przebieg, niewymagający hospitalizacji, 7% z nich było hospitalizowanych, jednak tylko część wymagała opieki na oddziale intensywnej terapii. Od większości pacjentów próbki krwi do badania pobrano tylko raz, ale w przypadku prawie 40 osób zrobiono to kilkukrotnie w ciągu 6–8 miesięcy. Umożliwiło to naukowcom ocenę zmian odpowiedzi immunologicznej.

Co badali amerykańscy naukowcy? Skoro mowa o potencjalnej odporności, to przede wszystkim przeciwciała IgG anty-SARS-CoV-2 przeciwko białku S wirusa, w tym domenie RBD, oraz białku N. To, co wyróżnia podejście badaczy z Instytutu La Jolla, to chęć uzupełnienia badań o pozostałe elementy odpowiedzi układu immunologicznego. Dogłębne zrozumienie mechanizmów pamięci immunologicznej wobec SARS-CoV-2 wymaga oceny różnych jej składników, w tym komórek B, komórek T CD8+ i komórek T CD4+. Szczegółowe poznanie pamięci immunologicznej po przebyciu COVID-19 jest kluczem do uzyskania odpowiedzi na pytanie o trwałość ochrony przed ponownym zakażeniem SARS-CoV-2.

Badania przeciwciał w ocenie odporności

Badacze zaobserwowali, że przeciwciała IgG anty-SARS-CoV-2 (szczególnie te przeciwko białku S) utrzymały się na stabilnym poziomie w okresie od sześciu do ośmiu miesięcy po zakażeniu. Dopiero po tym czasie ich miano spadało, choć w niewielkim stopniu. „Zauważyliśmy jednak, że u poszczególnych osób odpowiedź immunologiczna przebiega bardzo indywidualnie; niekiedy różnice w mianie przeciwciał były bardzo wysokie” – podają naukowcy z Kalifornii.

Elementy pamięci immunologicznej

Wyniki badań wykazały również, że poziom limfocytów T specyficznych dla SARS-CoV-2 u pacjentów spadał nieznacznie w okresie od czterech do sześciu miesięcy od zakażenia, a następnie utrzymywał się na stałym poziomie.

Te wstępne badania dają nadzieję, że osoby, które przeszły już COVID-19, będą odporne na reinfekcję SARS-CoV-2. „U większości badanych pacjentów wytworzyły się co najmniej trzy z ocenianych elementów pamięci immunologicznej, które (jak pokazują nasze badania) utrzymują się mniej więcej od sześciu do ośmiu miesięcy po infekcji. To ogólnie dobra wiadomość dotycząca ochrony przed zakażeniem czy odporności” – powiedział Shane Crotty, wirusolog z Instytutu La Jolla i współautor badania, w rozmowie z Business Insider [1].

Możliwe mechanizmy obronne mogą się oczywiście różnić w zależności od dynamiki odpowiedzi immunologicznej i przebiegu infekcji. Badanie wykazało, że u około 90% badanych rozwinęła się silna odpowiedź na zakażenie SARS-CoV-2 – związana z produkcją przeciwciał oraz obecnością specyficznych limfocytów T i limfocytów B, ale nie u każdego z pacjentów wszystkie te trzy elementy odpowiedzi immunologicznej wytworzyły się w tym samym stopniu, a u niewielkiego odsetka uczestników stwierdzono tylko niektóre lub nie stwierdzono żadnego z nich.

Podsumowanie

Badania nad odpowiedzią immunologiczną rozwijającą się na skutek infekcji SARS-CoV-2 mają kluczowe znaczenie dla postępu prac nad skuteczną szczepionką. W badaniach nad potencjalną odpornością na COVID-19 istotne jest kompleksowe podejście do oceny odpowiedzi układu immunologicznego: zarówno humoralnej, jak i komórkowej. Testy laboratoryjne umożliwiające określenie poziomu przeciwciał anty-SARS-CoV-2, a także zbadanie limfocytów T oraz ocenę ich funkcji, są obecnie niezwykle cennym narzędziem diagnostycznym, ułatwiającym nam zrozumienie skomplikowanych mechanizmów immunologicznych w przebiegu COVID-19.

Piśmiennictwo

1. https://www.businessinsider.com/long-term-coronavirus-immunity-months-years-2020-11?IR=T.
2. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.11.15.383323v1.