Wywiad z Panią dr n. med. Mirosławą Gałęcką – specjalistą chorób wewnętrznych.

Na skład mikroflory pochwy wpływają m.in. estrogeny, środowisko, w którym żyjemy, podróże, codzienna dieta, stosowane leki, a także nadmierna higiena. Zmiany pH mogą sprzyjać rozmnażaniu się bakterii czy grzybów i – w konsekwencji – rozwojowi infekcji. O tym, jakie objawy powinny zaniepokoić kobietę i jakie mogą być skutki nieleczonych infekcji intymnych, rozmawiamy z dr n. med. Mirosławą Gałęcką z Instytutu Mikroekologii.

Jaki powinien być prawidłowy skład mikroflory pochwy i co może wpływać na jego zaburzenie?

Mikroflora pochwy zawiera przede wszystkim pałeczki z rodzaju Lactobacillus. Pałeczki te produkują kwas mlekowy, który zapewnia nam prawidłowe pH w pochwie. Nie powinno ono przekraczać 4,5. Jeżeli jest wyższe, mogą niestety rozwijać się bakterie wysoce patogenne. Pałeczki z rodzaju Lactobacillus produkują kwas mlekowy z glikogenu, który pobierają z komórek nabłonka pochwy, dlatego istotne jest, aby ten nabłonek był jak najlepiej odżywiony. Wpływają na to nasze estrogeny, dlatego w przeciągu całego naszego życia skład mikroflory się zmienia.

Możemy sobie zadać pytanie, co wpływa na skład mikroflory pochwy. Na jedną część tego pytania już sobie odpowiedzieliśmy. Są to na pewno estrogeny. Drugi czynnik to oczywiście otaczające nas bakterie, więc przede wszystkim środowisko, w którym żyjemy, podróże, codzienna dieta, leki, które stosujemy, nasz partner (w zależności od tego, jakie ma bakterie), porody, stosowane antybiotyki lub inne środki chemiczne. Musimy również zwrócić uwagę na nadmierną higienę, która jest niestety domeną naszych czasów. Myjemy się za dużo, za często, stosujemy irygacje i przez to likwidujemy naszą fizjologiczną florę, również florę pochwy.

Czy zmiany w mikroflorze pochwy mogą sprzyjać infekcjom przenoszonym drogą płciową?

Wszystkie zmiany w mikroflorze pochwy mogą wpływać na infekcje, które są przenoszone drogą płciową. Zbyt wysokie pH wpływa na to, że niestety bakterie patogenne mogą przylegać do śluzówki pochwy, rozmnażać się i ją kolonizować. Dotyczy to również grzybów, które potrafią rozwijać się w pH niższym niż 4,5 i są bardzo częstym czynnikiem infekcyjnym. Brak w pochwie pałeczek z rodzaju Lactobacillus, które produkują nadtlenek wodoru, powoduje, że czynniki patogenne mogą się rozmnażać w tym środowisku. Dlatego istotną rzeczą jest stwierdzenie obecności właśnie tych pałeczek Lactobacillus, produkujących nadtlenek wodoru, który jest naturalną substancją, hamującą rozwój patogenów.

Które patogeny są najbardziej niebezpieczne?

W pochwie mogą rozwijać się patogeny zarówno wirusowe i bakteryjne, jak również grzyby. Jeżeli chodzi o bakterie, to obawiamy się bardzo tych z rodzaju Chlamydia, Ureaplasma i Mycoplasma. Wirusy to HSV lub HPV. W wypadku grzybów (myślimy tu o gatunkach grzybów) mamy duży problem z ich leczeniem, jeżeli są inne niż Candida albicans. Musimy wtedy zastosować specjalistyczne leczenie, zupełnie inne środki przeciwgrzybicze.

Jakie objawy powinny być niepokojące dla kobiety? Kiedy należy podejrzewać infekcję?

Infekcję pochwy podejrzewamy, gdy pojawia się swędzenie, wydzielina z pochwy, nawracające uczucie pieczenia, ból przy współżyciu. W tym momencie należy zwrócić się do lekarza ginekologa, aby sprawdzić, czy mamy do czynienia właśnie z infekcją pochwy. Oczywiście jeżeli są to infekcje nawracające, kobieta potrafi już sama rozpoznać, że jest to zapalenie pochwy.

Jakie metody diagnostyczne umożliwiają detekcję patogenów w obrębie pochwy?

Jeżeli kobieta ma pierwszy raz zapalenie pochwy, co zdarza się praktycznie u każdej kobiety w ciągu jej życia, nie jest to problem. Zgłasza się do lekarza ginekologa, który zapisuje lek empiryczny, jaki uważa, na podstawie wyglądu wydzieliny i wyglądu pochwy. Natomiast jeżeli są to nawracające infekcje, które trwają przez kilka miesięcy, a nawet – jak to się często zdarza u pacjentek odwiedzających Instytut Mikroekologii – kilka lat, musimy zbadać dokładnie, jak wygląda biocenoza pochwy. Tutaj nie wystarczy badanie bakterii, które rozwijają się, rosną na podłożach i możemy stwierdzić ich obecność za pomocą różnego rodzaju metod klasycznej mikrobiologii, ale powinniśmy sięgnąć również po możliwości, jakie daje nam biologia molekularna, ponieważ niektórych patogenów niestety nie możemy stwierdzić drogą hodowli, a jedynie metodą amplifikacji DNA bądź innymi metodami biologii molekularnej.

W Instytucie Mikroekologii proponujemy badanie VagiStatus, które składa się z dwóch części. Pierwsza część to badanie za pomocą klasycznej mikrobiologii. W ten sposób możemy wykryć takie patogeny, jak np. Streptococcus agalactiae, a przede wszystkim stwierdzić, czy mamy dostateczną liczbę pałeczek z rodzaju Lactobacillus i czy są to pałeczki, które produkują nadtlenek wodoru, gdyż – jak wspomniałam – jest to bardzo ważna substancja, która hamuje rozwój patogenów. Drugą częścią jest badanie firmy EUROIMMUN, które nazywa się Pakiet weneryczny STI 11 i zawiera najważniejsze patogeny, których nie możemy wyhodować na używanych przez nas podłożach. Są to takie bardzo istotne patogeny, jak Chlamydia, Ureaplasma, Mycoplasma oraz Treponema pallidum. Z tymi infekcjami mamy coraz częściej do czynienia. Pakiet weneryczny STI 11 zawiera również oznaczenie wirusów HSV.

Godne uwagi jest proponowane przez firmę EUROIMMUN badanie oznaczające 30 typów wirusa HPV, tzw. HPV 30. Oznacza ono wysoce i niskoonkogenne wirusy. Ma to olbrzymie znaczenie, w szczególności u kobiet młodych, jako profilaktyka raka szyjki macicy.

Czy infekcje pochwy prowadzą do niepłodności?

Infekcje pochwy pośrednio mogą prowadzić do niepłodności, a u kobiet, u których nastąpiły częste poronienia, musimy koniecznie wykonać tego typu badanie, ponieważ część infekcji pochwy przebiega bez żadnych objawów albo te objawy są bardzo dyskretne. Pacjentki są leczone np. z powodu grzybicy pochwy, tymczasem rozwija się u nich bardzo poważna infekcja, która może powodować np. przedwczesne pękanie pęcherza płodowego lub stałe, nawracające infekcje przydatków.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Marek Witkowski