Czego szukasz?

Filtrowanie

Naukowcy donoszą o przełomie w badaniach nad powikłaniami zakrzepowymi powiązanymi ze szczepieniami przeciw COVID-19

29 marca, 2021
EUROIMMUN Polska
Naukowcy donosza o przełomie

Szczepienia ochronne są kluczowym elementem walki z pandemią COVID-19 wywołaną przez wirusa SARS-CoV-2. Jednak podczas trwania masowych szczepień preparatem zawierającym rekombinowany wektor adenowirusowy kodujący antygen białkowy SARS-CoV-2 (AZD1222, AstraZeneca) pojawiły się doniesienia o epizodach zakrzepowo-zatorowych, które zaobserwowano u niewielkiego odsetka osób zaszczepionych.

W Niemczech zgłoszono 13 przypadków zakrzepicy zatok lub żył mózgowych po podaniu > 1,6 miliona dawek szczepionki AstraZeneca. Zakrzepica wystąpiła 4–16 dni po szczepieniu u dwunastu kobiet i jednego mężczyzny w wieku 20–63 lat. U pacjentów rozpoznano również małopłytkowość.

Grupa badawcza pod kierownictwem dr. Andreasa Greinachera z Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Greifswaldzie (Niemcy) oraz naukowcy z: Uniwersyteckiego Szpitala w Wiedniu (Austria), Uniwersytetu McMaster (Kanada), Instytutu im. Paula Ehrlicha (Niemcy) i Uniwersytetu Medycznego w Greifswaldzie zbadali kliniczne i laboratoryjne cechy pacjentów z Niemiec i Austrii, u których po szczepieniu preparatem AstraZeneca rozwinęła się zakrzepica i małopłytkowość. Zespół naukowców opracował również algorytm diagnostyczno-terapeutyczny, który można zastosować u pacjentów z małopłytkowością/zakrzepicą występującą po szczepieniu przeciw COVID-19.

 

 

Szczepionka AstraZeneca jest uznawana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i Europejską Agencję Leków (EMA) za preparat bezpieczny. Odnotowane przypadki zakrzepicy są niezwykle rzadkie, a korzyści płynące ze szczepień przewyższają ewentualne ryzyko.

 

Naukowcy sugerują, że powikłania zakrzepowe mogą mieć podłoże immunologiczne. Szczepienie prawdopodobnie prowadzi do powstania przeciwciał, które indukują aktywację płytek krwi poprzez receptor Fc. Mechanizm ten jest analogiczny do kaskady reakcji, która skutkuje małopłytkowością indukowaną heparyną (HIT, ang. Heparin Induced Thrombocytopenia). Ten sugerowany przez naukowców patomechanizm nie wyklucza innych przyczyn zakrzepicy zatok/żył mózgowych po szczepieniu preparatem AstraZeneca, ale stanowi podstawę dla następujących ustaleń i zaleceń niemieckiego Towarzystwa Badań nad Zakrzepicą i Hemostazą (GTH, niem. Gesellschaft für Thrombose- und Hämostaseforschung e.V.):

  • Pozytywne efekty szczepienia preparatem AstraZeneca przeważają nad negatywnymi skutkami w stosunku do ogółu populacji.
  • Zgodnie z obecnym stanem wiedzy nie ma dowodów na to, że zakrzepice w typowych lokalizacjach (zakrzepica żył kończyn dolnych, zator tętnicy płucnej) występują po szczepieniu preparatem AstraZeneca częściej niż w populacji ogólnej w tej samej grupie wiekowej.
  • Ze względu na immunologiczną przyczynę zakrzepicy zatok/żył mózgowych lub zakrzepicy w innych (nietypowych) lokalizacjach, pacjenci z historią zakrzepicy i/lub rozpoznanej trombofilii w wywiadzie nie należą do grupy zwiększonego ryzyka rozwoju powikłań po szczepieniu szczepionką AstraZeneca.
  • Objawy grypopodobne, takie jak bóle stawów, mięśni i głowy, które utrzymują się 1–2 dni po szczepieniu, są częstym odczynem poszczepiennym i nie są powodem do niepokoju.
  • Jeśli objawy niepożądane utrzymują się lub nawracają > 3 dni po szczepieniu (np. zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia widzenia, nudności/wymioty, duszność, ostry ból w klatce piersiowej, brzuchu lub kończynach), należy przeprowadzić dalszą diagnostykę medyczną w celu wyjaśnienia ich przyczyny.
  • Ważnymi badaniami są w szczególności morfologia krwi z oznaczeniem liczby płytek krwi, rozmaz krwi, oznaczenie D-dimerów oraz, w razie potrzeby, dalsza diagnostyka obrazowa (np. CMRI, USG, TK klatki piersiowej/jamy brzusznej).
  • W przypadku trombocytopenii i/lub objawów zakrzepicy, niezależnie od wcześniejszej ekspozycji na heparynę, należy przeprowadzić badanie na obecność przeciwciał istotnych pod względem patofizjologicznym.

Skrining

Pierwszym testem w algorytmie diagnostycznym jest badanie przesiewowe w kierunku małopłytkowości zależnej od heparyny (HIT), które polega na wykrywaniu przeciwciał przeciwko kompleksowi czynnika płytkowego 4 (PF4) i heparyny. Jeśli wynik tego testu jest ujemny, można wykluczyć specyficzną immunologiczną genezę zakrzepicy/trombocytopenii podobną do HIT.

Potwierdzenie

Jeśli wynik testu w kierunku HIT jest pozytywny, należy zlecić wykonanie klasycznego testu HIPA (ang. Heparin Induced Platelet Activation), który polega na pomiarze indukowanej przez heparynę aktywacji płytek, lub testu uwalniania serotoniny (SRA, ang. Serotonin Release Assay).

Pozytywne wyniki tych testów potwierdzają obecność przeciwciał aktywujących płytki, których powstanie było powiązane z podaną egzogennie heparyną (typowy HIT) bądź niezależnie od podania heparyny (autoimmunologiczny HIT).

Jeśli klasyczny test HIPA (lub SRA) jest ujemny, diagnostykę należy uzupełnić i wykonać zmodyfikowany test HIPA, który został opracowany w laboratorium dr. Andreasa Greinachera w Greifswaldzie w Niemczech. Ten test wykrywa przeciwciała, które wykazują inną reaktywność niż przeciwciała w typowym HIT. Pozytywny wynik testu prowadzi do rozpoznania małopłytkowości immunologicznej wywołanej przez wirus/szczepionkę (VIPIT, ang. Virus/Vaccine Induced Prothrombotic Immune Thrombocytopenia).

Leczenie

Do czasu wykluczenia HIT, jeśli sytuacja kliniczna na to pozwala, należy unikać leczenia heparyną i stosować alternatywne preparaty stosowane w leczeniu HIT.

U pacjentów z potwierdzonym HIT lub VIPIT (objawiającym się zakrzepicą zatok/żył mózgowych) patomechanizm może zostać najprawdopodobniej przerwany przez podanie dużej dawki dożylnych preparatów immunoglobulin (IVIG, ang. Intravenous Immunoglobulin), np. w dawce 1 g/kg masy ciała na dobę, przez dwa kolejne dni.

Niezależnie od wyników testów zaproponowanych w schemacie diagnostycznym, należy rozważyć alternatywne przyczyny małopłytkowości i/lub zakrzepicy. Należą do nich np. mikroangiopatia zakrzepowa, zespół antyfosfolipidowy, napadowa nocna hemoglobinuria i współistniejące choroby nowotworowe (np. hematologiczne).

Piśmiennictwo

  1. https://gth-online.org/wp-content/uploads/2021/03/GTH_Stellungnahme_AstraZeneca_3_22_2021.pdf
  2. https://www.medizin.uni-greifswald.de/fileadmin/user_upload/Aktuelles/2021/Corona/Therapie_Thrombosen/PI-16-2021-Universit%C3%A4tsmedizin-Greifswald.pdf

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Katalog produktów