Rozwój, jaki dokonał się w ostatnim czasie, niewątpliwie przyniósł wiele korzyści, głównie dla pacjentów. Jako przykład może posłużyć reumatoidalne zapalenie stawów, które wcześniej było chorobą wyniszczającą, a dziś mamy nad nią niemal pełną kontrolę. To prawda, że ​​są pacjenci, którzy nie reagują na wszystkie leki, ale odsetek ten jest dość niski. Możemy utrzymać remisję i niską aktywność choroby, dzięki czemu chorzy mogą normalnie funkcjonować. Myślę więc, że postęp w stosowaniu różnych leków, takich jak np. biologiczne leki drobnocząsteczkowe, jest ogromny. Wyniki są imponujące dla wszystkich cząsteczek biologicznych. Nie sądzę, aby wykazano, że jakaś konkretna terapia biologiczna ma przewagę nad innymi. Nie ma zbyt wielu badań klinicznych porównujących je między sobą, raptem kilka, ale nie wydaje mi się, że powinniśmy zaczynać od jakiegoś konkretnego leku, ponieważ trudno jest przewidzieć, na które leczenie zareaguje pacjent.

Czy uważa Pan Profesor, że monitorowanie leczenia biologicznego jest konieczne? Mam na myśli oznaczanie poziomu leków i przeciwciał przeciwlekowych.

Moim zdaniem przeciwciała przeciwlekowe nie powinny mieć wpływu na podejmowanie decyzji dla konkretnego pacjenta. Kiedy pacjent rozwija przeciwciała przeciwlekowe, ale utrzymuje remisję kliniczną, nie przerywamy leczenia. Jeśli pacjent nie reaguje i nie ma przeciwciał przeciwlekowych, wtedy należy zmienić lek. Ważne jest, aby zrozumieć ogólne zachowania biologiczne, ale myślę, że mierzenie przeciwciał przeciwlekowych indywidualnie jest bez znaczenia. Nigdy nie mierzę poziomu przeciwciał, leczę pacjentów klinicznie. Jeśli chory odpowiada na stosowaną terapię, kontynuuję ją. Jeśli przestanie odpowiadać – zmieniam leczenie. Jak zostało powiedziane podczas konferencji, istotna jest terapia celowana. Zawsze musimy dążyć do tego, aby aktywność choroby była jak najniższa. To jedyny sposób, aby zapobiec niepełnosprawności.

Jak wygląda dostęp do leczenia biologicznego w Pana kraju? W Polsce wciąż zbyt mało pacjentów poddawanych jest terapii biologicznej.

Przede wszystkim mam nadzieję, że zmieni się to, gdy kolejne leki biopodobne zostaną wprowadzone do coraz większej liczby terapii. Oczywiście wiem, jak drogie jest to obecnie. Zakwalifikowanie do leczenia biologicznego w Izraelu musi zostać poprzedzone spełnieniem odpowiednich kryteriów, ale jesteśmy w stosunkowo dobrej sytuacji. Zasadniczo mamy dostęp do wszystkich leków biologicznych. Nikt też w Ministerstwie Zdrowia nie określa warunków, które trzeba spełnić, aby zakwalifikować się do programu leczenia biologicznego. Jeśli stwierdzę, że pacjent ma aktywną postać choroby i spełnia wymagania, mogę rozpocząć leczenie biologiczne lub drobnocząsteczkowe.

Na czym obecnie koncentrują się działania w kierunku nowych metod leczenia chorób autoimmunizacyjnych?

Główne badania są teraz prowadzone nad lekami drobnocząsteczkowymi. Aktualnie bierzemy udział w czterech z nich. Wiem, że w różnych firmach farmaceutycznych pojawiły się nowe rozwiązania z przeciwciałami, które pełnią podwójną funkcję. Podsumowując, obecnie prowadzone badania są naprawdę imponujące. Moim zdaniem najważniejsze badania kliniczne dotyczą drobnych cząsteczek ukierunkowanych na JAK (kinaza Janusa, JAK), ale spodziewam się nowych rozwiązań w najbliższej przyszłości.

Dziękuję bardzo za rozmowę.

Rozmawiała: Katarzyna Buska-Mach

Wywiad przeprowadzony podczas V Międzynarodowej Akademii Autoimmunologicznej w Warszawie (13–15 grudnia 2019 r.).

Novel autoimmune therapies: biological and small molecules

Interview with Professor Howard Amital – Director of Department of Internal Medicine B and Research Center for Autoimmune Diseases, Chaim Sheba Medical Center at Tel HaShomer

How has the treatment of autoimmune diseases evolved over recent decades?

There is an immense development and improvement that patients benefit from. Rheumatoid arthritis could serve as an example. Previously debilitating disease, nowadays this concept almost entirely disappeared. Today we can offer almost full control over the disease. It is true that there are patients who do not respond to all medications, but this percentage is pretty low. We can maintain remissions and low disease activities thus people can maintain their ordinary life. So I think the progress with all different modern medications, like biological small molecules etc., is fantastic. I don’t think it has been shown that any specific biological treatment have advantage over the other. However, there are not many clinical studies comparing them, quite a few. The results are impressive with all biological molecules. Personally I don’t think we should start with particular medication also because so far we cannot predict to which treatment which patient would respond.

Do you see the sense of monitoring biological treatment? Meaning the determination of drug levels and anti-drug antibodies.

Personally I don’t think that anti-drug antibodies have a role in individual decision making per patient. When patient develops anti-drug antibodies but is maintaining his clinical remission we won’t stop the medication/therapy. If patient is not responding and doesn’t have anti-drug antibodies we will switch to another medication. It is important to understand biological behaviours of cohorts, yet on the individual basis I think measuring anti-drug antibodies is meaningless. I never measure antibody levels, I measure patients clinically. If they continue to respond I go on with medication. If they stop responding I change the treatment. As it was discussed during the conference, treat-to-target idea is important. We always have to aim to keep the disease activity as low as possible. This is the only way to prevent disability.

How does access to biological treatment look like in your country? In Poland, too few patients are still undergoing biological therapy.

First of all I hope it would change once more biosimilars will be introduced to more and more drugs. I am aware how expensive it is nowadays. In Israel for traditional reasons, you need to fulfil three demands before you get to a biological treatment.

Basically we have all the biologicals available under this terms. We are in relatively good situation. Actually, no one in the Ministry of Health defines if there is a threshold to receive a biological according to test. If I determine a patient as being active, and they fulfilled the demands, I can start the biological or small molecule treatment.

What is the current focus in developing new treatments?

Major trials are now with the small molecules. We are taking part in four of them. I know that there are new developments in different companies with antibodies that have dual function. Summing up, the research and development in different pharmaceutical companies is really impressive. Currently I think the main clinical studies are with small molecules targeting JAKs (Janus kinase, JAK) but expect new things on the pipeline in near future.

 Thank you very much for the interview.

Interviewer: Katarzyna Buska-Mach

The interview was conducted during the 5th International Academy of Autoimmunity in Warsaw (December 13th–15th 2019).