Od wprowadzenia szczepień przeciwko COVID-19 w Polsce mija niespełna rok. W tym czasie pojawiło się wiele sprzecznych informacji na temat skuteczności i bezpieczeństwa dostępnych preparatów. Obecnie cały świat stoi przed wyzwaniem, jakim jest czwarta fala pandemii. Dochodzimy do etapu, kiedy szpitale są na granicy wydolności i często nie są już w stanie przyjmować nowych pacjentów. Wciąż duży procent społeczeństwa pozostaje niezaszczepiony, co bezpośrednio wpływa na aktualną sytuację w Polsce i na świecie. EUROIMMUN Polska od blisko 2 lat prowadzi badania dotyczące odpowiedzi immunologicznej zarówno u ozdrowieńców z COVID-19, jak i u osób zaszczepionych. Jeśli zastanawiasz się, jak długo utrzymuje się odporność po szczepieniu, czy każda zaszczepiona osoba wytwarza przeciwciała lub czy odpowiedź komórkowa występuje zawsze w parze z odpowiedzią humoralną, zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem, opisującym wstępne wyniki projektu badawczego EUROIMMUN Polska. Przedstawiamy tu założenia tego projektu, a także pierwsze obserwacje i wnioski.

Założenia projektu

Celem prowadzonego projektu jest ocena odpowiedzi immunologicznej po pełnym cyklu szczepień przeciw COVID-19. Pierwszym etapem był pomiar stężenia swoistych przeciwciał anty-SARS-CoV-2 przed przyjęciem szczepienia, następnie ocena poziomu tych przeciwciał po otrzymaniu pierwszej i drugiej dawki szczepionki. Ponadto równocześnie wykonywana jest ocena obecności przeciwciał neutralizujących, a także poszczepiennej odpowiedzi komórkowej – wydzielanie przez limfocyty interferonu gamma (IFN-γ) po stymulacji antygenem wirusa (S1).

Metodologia

Uczestnicy projektu oddawali materiał do badań w odpowiednich odstępach czasowych: 1) przed podaniem pierwszej dawki szczepienia, 2) przed podaniem drugiej dawki szczepienia, 3) 14 dni po podaniu drugiej dawki szczepienia, 4) 4–5 miesięcy po podaniu drugiej dawki szczepienia. Podczas trwania projektu uczestnikom wykonano następujące badania:

• ocena półilościowa przeciwciał IgA anty-S1 (podjednostka S1 białka kolca) firmy EUROIMMUN (nr kat. EI 2606-9601 A)
• ocena półilościowa przeciwciał IgG anty-S1 (podjednostka S1 białka kolca) firmy EUROIMMUN (nr kat. EI 2606-9601 G)
• ocena półilościowa przeciwciał IgG anty-NCP (modyfikowane białko nukleokapsydu) firmy EUROIMMUN (nr kat. EI 2606-9601-2 G)
• ocena półilościowa przeciwciał IgM anty-NCP (modyfikowane białko nukleokapsydu) firmy EUROIMMUN (nr kat. EI 2606-9601-2 M)
• ocena ilościowa przeciwciał IgG anty-S1 (podjednostka S1 białka kolca, test QuantiVac ELISA) firmy EUROIMMUN (nr kat. EI 2606-9601-10 G)
• ocena półilościowa przeciwciał IgG EUROLINE Anty-SARS-CoV-2 Profil (IgG) – test immunoblot do oceny specyficznych dla SARS-CoV-2 przeciwciał anty-S1, anty-S2, anty-NCP oraz przeciwciał przeciwko innym koronawirusom, tj. anty-NP (HCoV-229E), anty-NP (HCoV-NL63), anty-NP (HCoV-OC43), anty-NP (HCoV-HKU1) w klasie IgG firmy EUROIMMUN (nr kat. DL 2606-1601-1 G),
• ocena półilościowa przeciwciał neutralizujących SARS-CoV-2 NeutraLISA (S1/RBD białk SARS-CoV-2) firmy EUROIMMUN (nr kat. EI 2606-9601-4)
• ocena ilościowa odpowiedzi komórkowej Quan-T-Cell ELISA – ocena stężenia wydzielonego IFN-γ, czyli ocena aktywności limfocytów T firmy EUROIMMUN (nr kat. EQ 6841-9601)

Wnioski

1. Pierwszy mierzalny poziom przeciwciał anty-SARS-CoV-2 pojawia się po upływie około 14 dni od przyjęcia pierwszej dawki szczepionki.
2. Druga dawka szczepienia przeciw COVID-19 w większości przypadków powoduje znaczny wzrost miana przeciwciał już parę dni po przyjęciu preparatu.
3. Apogeum odpowiedzi immunologicznej na skutek szczepienia zaczyna się od 34.–48. dnia po przyjęciu pierwszej dawki szczepionki.
4. U osób, które nie przeszły infekcji SARS-CoV-2 w przeszłości, na skutek szczepienia dochodzi do intensywnej syntezy wyłącznie przeciwciał anty-S (IgA, IgG), nie dochodzi zaś do syntezy przeciwciał anty-N.
5. U ozdrowieńców dochodzi do szybszej i intensywniejszej odpowiedzi immunologicznej na skutek szczepienia w porównaniu z osobami, które nie przeszły infekcji SARS-CoV-2 w przeszłości.
6. Poziom przeciwciał wytworzonych na skutek szczepienia jest wyższy niż tych powstałych po przebyciu COVID-19.
7. Na skutek szczepienia przeciw COVID-19 dochodzi do intensywnej stymulacji limfocytów T.
8. Osoby po chemioterapii słabiej odpowiadają na pierwsze dwie dawki szczepienia niż osoby zdrowe (u części pacjentów po pierwszych dwóch dawkach zarejestrowano brak produkcji przeciwciał po szczepieniu). Mimo to u takich osób wytwarzana jest odpowiedź komórkowa.
9. Część osób bez chorób współistniejących pomimo braku syntezy przeciwciał po szczepieniu wytwarza odpowiedź komórkową.
10. Po upływie około pół roku od przyjęcia drugiej dawki szczepionki poziom przeciwciał ulega obniżeniu, ale w dalszym ciągu jest na poziomie mierzalnym przez testy diagnostyczne.

Podsumowanie

Przedstawione wyniki pozwalają z całą pewnością stwierdzić, że szczepienia przeciwko SARS-CoV-2 są skuteczne. Wiele osób wciąż zadaje sobie pytanie, jaki poziom przeciwciał gwarantuje nam ochronę i czy powinno się przyjąć trzecią dawką szczepionki. Część ośrodków naukowych już jakiś czas temu spekulowała na temat poziomu odporności gwarantującej ochronę. Wyniki przykładowego badania populacyjnego opisaliśmy w artykule „Czy istnieje granica poziomu przeciwciał warunkująca ochronę przed SARS-CoV-2”.

W obliczu narastającej czwartej fali pandemii wciąż wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Pojawiające się nowe mutacje SARS-CoV-2 nie pomagają w opanowaniu sytuacji kryzysowej na świecie. Rekomendacje co do przyjęcia trzeciej dawki szczepienia powodują, że projekt badawczy firmy EUROIMMUN Polska w dalszym ciągu trwa i obiera nowe kierunki analiz. Na naszym blogu można znaleźć najnowszy wywiad z zaangażowanym w prowadzenie badań dr. Patrykiem Matuszkiem, który opowiada o założeniach i wstępnych wynikach projektu.