Czego szukasz?

Filtrowanie

Rozwój chorób autoimmunologicznych po przebyciu COVID-19

16 września, 2021
Tomasz Janiszewski
Rozwoj chorob autoimmunologicznych po przebyciu COVID-19

Wirus SARS-CoV-2, powszechnie znany jako czynnik etiologiczny COVID-19, wywołał ogromny kryzys w służbie ochrony zdrowia publicznego. Podczas gdy naukowcy i klinicyści na całym świecie wciąż pracują nad dokładnym zrozumieniem mechanizmu działania wirusa, ostatnie wyniki badań wskazują, że przebycie infekcji SARS-CoV-2 może skutkować rozwojem chorób autoimmunologicznych.

Wirus SARS-CoV-2 może wywołać odpowiedź autoimmunizacyjną

Funkcją układu immunologicznego jest ochrona organizmu przed patogenami; odbywa się to m.in. poprzez produkcję przeciwciał, które potrafią rozpoznać czynnik chorobotwórczy i go zniszczyć. Zazwyczaj nasz układ immunologiczny odróżnia struktury własne od obcych, jednak czasem nie jest w stanie tego zrobić, w efekcie czego dochodzi do produkcji autoprzeciwciał, które atakują własne narządy i tkanki. Takie zaburzenia układu immunologicznego mogą prowadzić do rozwoju choroby autoimmunologicznej. Do najczęstszych czynników wywołujących procesy autoimmunizacji należą patogeny wirusowe. Mogą one powodować wytwarzanie autoprzeciwciał i cytokin poprzez aktywację nieswoistych limfocytów B i T.

Wraz ze wzrostem liczby przypadków infekcji SARS-CoV-2, szczególnie wśród osób z obniżoną odpornością, zaczęły pojawiać się przypuszczenia, że może istnieć związek między SARS-CoV-2 a chorobami autoimmunologicznymi. Do chorób współistniejących, które narażają pacjentów na wysokie ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, należą nowotwory, przewlekłe schorzenia nerek, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), autoimmunologiczne zapalenie mięśnia sercowego, stwardnienie rozsiane, toczeń rumieniowaty układowy (SLE) i reumatoidalne zapalenie stawów. Chociaż etiologia wielu chorób autoimmunologicznych nie jest do końca poznana, niektóre aspekty, takie jak czynniki środowiskowe (tj. infekcje bakteryjne lub wirusowe), fizyczne lub genetyczne, mogą przyczyniać się do nasilenia działania koronawirusa SARS-CoV-2. Wyniki najnowszych badań ustalają rolę SARS-CoV-2 w wywoływaniu odpowiedzi autoimmunizacyjnej u pacjentów bez wcześniejszej historii chorób autoimmunologicznych.

Przeciwciała przeciwjądrowe wykrywane u większości pacjentów z SARS-CoV-2

Badania przeprowadzone przez Marię Sacchi i współpracowników poszukują szczegółowej odpowiedzi na pytanie, czy zakażenie SARS-CoV-2 może wywołać reakcję autoimmunologiczną związaną z produkcją autoprzeciwciał. W badaniach wzięło udział 80 dorosłych pacjentów (40 z potwierdzonym COVID-19, 40 zdrowych dawców krwi jako grupa kontrolna) bez wcześniejszej historii klinicznej chorób autoimmunologicznych. Uczestników przebadano pod kątem obecności różnych autoprzeciwciał: przeciwciał antyfosfolipidowych (przeciw kardiolipinie, przeciw beta-2-glikoproteinie w klasie IgA i IgG), przeciwciał przeciw Saccharomyces cerevisiae (ASCA) w klasie IgA i IgG, przeciwciał przeciw cytoplazmie neutrofili (ANCA) oraz przeciwciał przeciwjądrowych (ANA).

Podobnie jak w przypadku innych infekcji wirusowych, wirus SARS-CoV-2 powodował nasiloną odpowiedź zapalną. Zwiększona produkcja cytokin zapalnych może pomóc w walce z wirusem, ale może także wzmacniać działanie chemokin zapalnych, powodując tzw. burzę zapalną, która pogarsza stan pacjentów. U chorych na COVID-19 z wyższymi poziomami IL-6 obserwowano najpoważniejsze konsekwencje kliniczne. Wykazanie związku między zakażeniem SARS-CoV-2 a reakcjami zapalnymi potwierdza hipotezę, że obserwacja nagłego wzrostu poziomu IL-6 może być przydatna w wykrywaniu progresji wczesnej infekcji SARS-CoV-2 do bardziej zaawansowanej choroby.

Silna reakcja zapalna może również skutkować rozwojem odpowiedzi autoimmunizacyjnej. W badaniu Marii Sacchi i współpracowników pacjenci bez wcześniejszej historii klinicznej autoimmunizacji uzyskali dodatni wynik w kierunku różnych markerów autoimmunologicznych po przebyciu infekcji SARS-CoV-2. U większości wykryto przeciwciała przeciwjądrowe ANA (57,5%), które są ważnym markerem w diagnozowaniu chorób układowych tkanki łącznej, takich jak toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa czy zespół Sjögrena. Ogólnie przeciwciała przeciwjądrowe występują u około 25% zdrowych osób, natomiast w omawianym badaniu odsetek dodatnich wyników był dwukrotnie wyższy w porównaniu z tym, który opisano w zdrowej populacji. Ponadto u około 25% pacjentów wykryto przeciwciała ANCA i ASCA (rys. 1). Przeciwciała ANCA atakują neutrofile, prowadząc do stanu autoimmunologicznego zwanego zapaleniem naczyń (vasculitis), z kolei przeciwciała ASCA związane są z przewlekłymi chorobami zapalnymi jelit, w tym głównie chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Ogólnie rzecz biorąc, u pacjentów, którzy przeszli COVID-19, wykrywalne są przeciwciała ANA, ANCA i ASCA w klasie IgA, które w tej grupie występują znacznie częściej niż w przypadku zdrowej populacji. Co ważne, wskazano również, że przeciwciała ANCA mogą odgrywać rolę nie tylko w autoimmunizacji, ale także w przeżyciu chorych. Odsetek zmarłych pacjentów był nieco wyższy w przypadku tych z dodatnimi przeciwciałami ANCA (40%) w porównaniu z osobami, u których wykryto przeciwciała ANA (39,13%) lub ASCA (30%). Wszyscy pacjenci z przeciwciałami ANCA, którzy zmarli, reagowali z antygenami neutrofili innymi niż proteinaza 3 (PR3) i mieloperoksydaza (MPO). Można więc wnioskować, że istnieje związek między obecnością przeciwciał ANCA a ryzykiem ciężkiego przebiegu COVID-19 i zgonu pacjenta.

Ocena markerów autoimmunologicznych u pacjentów z COVID-19

Pomimo ograniczeń związanych z niską liczebnością grupy badanej przeprowadzona analiza dość wyraźnie wskazuje, że infekcja SARS-CoV-2 jest związana z procesem autoimmunizacji, w szczególności z rozwojem kluczowych autoprzeciwciał, takich jak ANA, ASCA i ANCA. Indukowana na skutek infekcji SARS-CoV-2 odpowiedź autoimmunizacyjna może tłumaczyć, dlaczego u wielu pacjentów po przebyciu COVID-19 powrót do zdrowia trwa wiele tygodni, a część niepokojących dolegliwości nie ustaje.

Rozważenie wpływu autoimmunizacji na pacjentów z COVID-19 jest konieczne w celu doboru odpowiedniej terapii, a także do ustalenia, czy transfer osocza jest optymalną opcją terapeutyczną. Chorzy na COVID-19 charakteryzują się obecnością autoprzeciwciał (tj. ANA, ASCA i ANCA), które nie tylko są wykorzystywane jako markery choroby, ale również mogą być patogenne. Dlatego stosowanie terapii osoczem ozdrowieńców może nie być najbardziej optymalnym sposobem postępowania w przypadku osób z ciężkim przebiegiem COVID-19.

Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć, czy istnieje korelacja między stadium choroby COVID-19 a reakcją autoimmunizacyjną. Ponadto ważne jest, by stwierdzić, czy ta odpowiedź autoimmunizacyjna jest tylko przejściowa, czy też może utrzymywać się dłużej, powodując rozwój chorób autoimmunologicznych.

Rys. 1. Występowanie autoprzeciwciał u pacjentów z COVID-19 (COVID-19 (+)) i osób zdrowych (COVID-19 (-)). Każda z badanych grup liczyła 40 uczestników. Spośród zdrowej populacji tylko u 5% osób stwierdzono obecność analizowanych autoprzeciwciał, podczas gdy pozytywne wyniki takich testów miało ponad 30% pacjentów z COVID-19. Wykres został wykonany na podstawie danych zawartych w: M. Sacchi et. al., SARS-CoV-2 Infection as a Trigger of Autoimmune Response. American Society of Clinical Pharmacology & Therapeutics. 2020.

Autorzy: dr Aya Elhage i dr Iswariya Venkataraman
Tłumaczenie: Tomasz Janiszewski
Źródło: https://euroimmunus.blog/?p=677

Tomasz Janiszewski

Tomasz Janiszewski

Specjalista ds. Informacji Naukowej, Junior Product Manager ds. Diagnostyki Molekularnej i Produktów IDS

572 596 102

t.janiszewski@euroimmun.pl

Masz pytanie dotyczące tego tematu? 





    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

    Katalog produktów