Wirus SARS-CoV-2, tak jak większość wirusów, nieustannie mutuje. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) na bieżąco analizuje zagrożenia wynikające ze zmian w materiale genetycznym koronawirusa, a nowe formy przyporządkowuje do dwóch grup: 1) budzących zainteresowanie (VOI, ang. Variant of Interest) oraz 2) budzących niepokój (VOC, ang. Variant of Concern). Nowe warianty koronawirusa różnią się m.in. zdolnością do infekowania człowieka, występującymi po zakażeniu objawami, a także charakterem (ciężkością) przebiegu COVID-19. W ostatnim czasie naukowcy z całego świata skupiają swoją uwagę na wariancie Delta (tj. indyjskim). Obecna sytuacja epidemiologiczna w Indiach oraz innych krajach jest źródłem dużych obaw. Gwałtownie wzrastająca liczba zakażeń tym wariantem wirusa SARS-CoV-2 sprawiła, że WHO dokonała zmian w klasyfikacji. Początkowo wariant Delta został zakwalifikowany do grupy VOI, ale 11 maja 2021 WHO na podstawie aktualnych informacji zaliczyła go do VOC.
W jaki sposób dochodzi do mutacji koronawirusa
Wirusy wykorzystują obce komórki (komórki gospodarza), które są im niezbędne m.in. do replikacji. W komórce docelowej wirus uwalnia swój materiał genetyczny, a następnie jest on powielany, co prowadzi do reprodukcji miliona kopii wirusa. Zdarza się, że podczas kopiowania pojawiają się błędy i każdy z takich błędów zmienia kod genetyczny wirusa, co oznacza powstanie mutacji. Materiał genetyczny wirusa w porównaniu z ludzkim znacznie częściej ulega mutacjom ze względu na swoją budowę (jednoniciowe RNA), a spowodowane jest to m.in. brakiem sprawnych systemów kontrolnych powielania materiału genetycznego.
Wariant Delta SARS-CoV-2 – podstawowe informacje
Wariant Delta SARS-CoV-2 (B.1.617.2) jest również nazywany wariantem indyjskim, ponieważ właśnie w tym państwie po raz pierwszy (w październiku 2020 roku) został wykryty w materiale pobranym od pacjenta. Ponadto można rozróżnić kilka odmian regionalnych tego wariantu, występujących tylko na danym terenie. Różnią się one przede wszystkim mutacjami w obrębie białka kolca, które odpowiada za wiązanie się z komórkami gospodarza. Wariant Delta spowodował bardzo dynamiczny wzrost zachorowań i liczby przypadków śmiertelnych w Indiach, ale jego obecność zarejestrowano już na wszystkich kontynentach (do 22 czerwca 2021 roku został wykryty w 85 krajach). W niektórych przypadkach, tj. w Wielkiej Brytanii, wyparł dominujące tam odmiany i odpowiada aktualnie za mniej więcej 90% zakażeń. W Polsce zarejestrowano dopiero około 100 przypadków związanych z wariantem Delta, ale specjaliści przestrzegają, że może on stać się dominujący również w naszym kraju. Według najnowszych doniesień wariant Delta w dalszym ciągu mutuje, a jego najnowsza odmiana została nazwana Delta Plus.
Zakaźność wariantu Delta SARS-CoV-2
Zakaźność wariantu Delta jest zdecydowanie wyższa niż pozostałych odmian wirusa SARS-CoV-2. Na podstawie obecnych badań ECDC (ang. European Centre for Disease Prevention and Control) szacuje, że do końca sierpnia mutacja Delta będzie stanowiła 90% wszystkich wariantów obecnych w Europie. Aktualne badania przedstawiają dowody na to, że wariant Delta jest o 40–60% bardziej zakaźny niż Alfa (brytyjski), a jego współczynnik reprodukcji wynosi 8,0, co oznacza, że jedna chora osoba może zakazić osiem kolejnych. Dla porównania współczynnik reprodukcji wariantu Alfa (brytyjski) wynosi 2,5–3,0. Ponadto w przypadku zakażenia wariantem Delta ryzyko hospitalizacji jest również bardzo wysokie.
Objawy infekcji i powikłania po zakażeniu wariantem Delta SARS-CoV-2
Objawy zakażenia wariantem Delta w pewnym stopniu pokrywają się z tymi typowymi dla wariantu Alfa, tj. może wystąpić gorączka, suchy kaszel, ból głowy, ból gardła czy katar. Jednak najbardziej charakterystyczny z symptomów, czyli utrata węchu i smaku, w tym przypadku zazwyczaj się nie pojawia. Dodatkowe objawy, jakich po zakażeniu wariantem Delta można się spodziewać, to np. biegunka, wymioty, zaburzenia słuchu, zakrzepica oraz ciężkie zapalenie migdałków. Bardzo niepokojącym powikłaniem, które może rozwinąć się po przejściu infekcji wariantem Delta, jest mukormykoza, czyli tzw. czarna grzybica. Według dostępnych danych pierwsze objawy mukormykozy pojawiają się po około dwóch tygodniach od wyzdrowienia i obejmują m.in. zatkane zatoki, krwawienie z nosa, zaburzenia widzenia, czarne plamy na skórze wokół nosa oraz krwawe wymioty.
Wariant Delta a odporność humoralna i komórkowa
Badania mające na celu analizę odporności ozdrowieńców z COVID-19 na reinfekcję wywołaną wariantem Delta wykazały jednoznacznie, że wytworzone w przeszłości przeciwciała anty-SARS-CoV-2 nie stanowią w pełni skutecznej ochrony. Podano jednak, że w przypadku wariantu Delta przeciwciała powstałe po szczepieniu przeciw COVID-19 mają niewiele niższą aktywność neutralizacyjną w porównaniu z innymi mutacjami SARS-CoV-2. Ponadto najnowsze doniesienia dotyczące odpowiedzi komórkowej przeciwko wariantowi Delta określają ją jako efektywną, co jest bardzo ważne w zakażeniach wirusowych. Pomimo tego wymagane są dalsze badania, mające na celu określenie skuteczności dostępnych preparatów szczepionkowych w kontekście wariantu Delta.
Podsumowanie
Mutacje w genomie SARS-CoV-2 są nieuniknione i z dużym prawdopodobieństwem w niedalekiej przyszłości dojdzie do powstania kolejnych groźnych wariantów tego wirusa. Bardzo ważne jest, aby dalej przestrzegać reżimu sanitarnego, tj. często myć oraz dezynfekować ręce, nosić maseczki, regularnie wietrzyć pomieszczenia, a także stosować dostępną profilaktykę, czyli szczepienia ochronne przeciw COVID-19.
Piśmiennictwo
Tomasz Janiszewski
Specjalista ds. Informacji Naukowej, Junior Product Manager ds. Diagnostyki Molekularnej i Produktów IDS
Dodaj komentarz