Od momentu wybuchu pandemii COVID-19 naukowcy szukają skutecznych metod leczenia infekcji SARS-CoV-2. Z doniesień naukowych oraz zdobytego już doświadczenia wynika, że w terapii ciężkich przypadków COVID-19 z powodzeniem stosuje się osocze ozdrowieńców, co przyspiesza powrót do zdrowia, skraca czas trwania objawów, poprawia saturację, a nawet prawdopodobnie ratuje życie chorych.
Kiedy stosuje się terapię osoczem ozdrowieńców
W osoczu rekonwalescentów znajdują się immunoglobuliny biorące udział w odpowiedzi immunologicznej skierowanej przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. Przeciwciała te mają właściwości neutralizujące, czyli wykazują zdolność do dezaktywacji patogenu. Aktualnie Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji opracowuje wskazania dotyczące osób, którym można podać osocze od ozdrowieńców. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że terapia osoczem rekonwalescentów jest skuteczna w walce z chorobą COVID-19 w przypadku pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby, z osłabioną odpornością lub wrodzonym jej niedoborem, z współistniejącą chorobą nowotworową i innymi chorobami przewlekłymi. W tej grupie pacjentów terapia z zastosowaniem osocza stosowana jest w pierwszej kolejności.
Kto może zostać dawcą osocza
Każda osoba, która przeszła zakażenie SARS-CoV-2 i wyzdrowiała lub taka, która przeszła infekcję bezobjawowo, co potwierdziły testy serologiczne, które wskazują na obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2.
- Osoba obecnie zdrowia, która:
- miała wykonane dwukrotnie badanie RT-PCR na obecność materiału genetycznego wirusa SARS-CoV-2 w wymazie, oba wyniki testów były negatywne, a od dnia wykonania drugiego badania upłynęło co najmniej 14 dni;
- nie miała zleconych badań kontrolnych i minęło co najmniej 28 dni od zakończenia manifestacji objawów klinicznych lub zakończenia izolacji;
- przeszła infekcję bezobjawowo, ale ma przeciwciała anty-SARS-CoV-2, a od dnia otrzymania dodatniego wyniku badania przeciwciał upłynęło co najmniej 14 dni.
- Ozdrowieniec pomiędzy 18. a 60. rokiem życia, który waży minimum 50 kg i jest w dobrym stanie zdrowia.
Jakie są przeciwwskazania do oddania osocza
Istnieje szereg czynników, które dyskwalifikują część zgłaszających się osób po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2 jako dawców osocza. Głównie są to choroby współistniejące, takie jak cukrzyca czy choroby serca. Dodatkowo każdy ozdrowieniec powinien spełniać inne wymogi stawiane potencjalnym dawcom krwi i osocza. Pobrane osocze poddawane jest szeregowi badań, m.in. w kierunku chorób zakaźnych: infekcji HBV, HCV, HIV oraz kiły. Średni czas oczekiwania na wyniki wszystkich zaleconych testów to ok. 7–8 dni. Przeciwwskazaniem do bycia dawcą osocza jest także wykonanie tatuażu, przekłucie uszu lub innych części ciała w ciągu ostatnich sześciu miesięcy bądź zabieg operacyjny przebyty w ciągu ostatniego roku. Jako dawcy preferowani są mężczyźni oraz kobiety niemające jeszcze za sobą pierwszej ciąży, którzy nie mieli w przeszłości przetaczanej krwi lub jej składników. Kobiety, które były w przeszłości w ciąży, mają dodatkowo wykonywane badania na obecność przeciwciał anty-HLA.
Problemem może być również zbyt niski poziom specyficznych przeciwciał u części ozdrowieńców. Odpowiedni poziom przeciwciał anty-SARS-CoV-2 jest odpowiedzialny za skuteczność zastosowanej terapii u osoby z ciężkim przebiegiem COVID-19. W przypadku infekcji SARS-CoV-2 dowiedziono, że przeciwciała skierowane przeciwko antygenowi S1 wykazują właściwości neutralizujące. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) w Białymstoku jest wiodącym ośrodkiem w Polsce, który wspiera pozostałe centra krwiodawstwa w kwalifikacji dawców osocza.
Jak wygląda procedura oddania osocza
Każdy dawca osocza musi podpisać pisemną zgodę na wykorzystanie osocza w terapii chorych na COVID-19. Procedura oddania osocza trwa ok. 30–40 minut. Możliwe jest oddanie osocza trzykrotnie w tygodniowych odstępach. Zabieg wykonuje się metodą plazmaferezy, która polega na rozdzieleniu pobranej wstępnie krwi pełnej na część komórkową i osoczową. Część komórkowa zwracana jest do żyły dawcy. Podczas jednorazowej plazmaferezy pobiera się nie więcej niż 650 ml osocza, które następnie dzieli się na dawki wynoszące od 100 do 250 ml i zamraża. Chorzy na COVID-19 otrzymują odpowiednią dawkę osocza, od 200 do 400 ml. W niektórych przypadkach nie jest możliwe pobranie osocza metodą plazmaferezy. Wówczas pobiera się 450 ml krwi pełnej, a następnie uzyskuje się z niej ok. 220–230 ml osocza.
Piśmiennictwo
Aleksandra Świgut
Specjalista w Dziale Informacji Naukowej, Product Manager ds. Nietolerancji Pokarmowych, Specjalista ds. Promocji i Social Media
Dodaj komentarz