Test T-SPOT.TB służący do diagnostyki latentnej postaci gruźlicy oparty jest o technologię ELISPOT. Technologia ta przeznaczona jest do oceny komórkowej odpowiedzi immunologicznej i wykorzystuje naturalny mechanizm, w którym dochodzi do wytwarzania przez limfocyty T cytokin, takich jak IFN-gamma. Metoda ELISPOT pozwala na wizualizację pojedynczych komórek produkujących interferon gamma. T-SPOT.TB to jedyny test typu IGRA, który umożliwia określenie rzeczywistej aktywności wydzielniczej badanych komórek.

Testy oparte o metodę ELISPOT zyskują na znaczeniu szczególnie w przypadku pacjentów z obniżoną odpornością, u których występuje limfopenia. Dla każdego pacjenta standaryzuje się liczbę limfocytów poddanych analizie, tak aby wynosiła ona 250 000 komórek PBMC na jedną studzienkę reakcyjną. Komórki PBMC przemywa się przed procesem inkubacji, co zapobiega ingerencji czynników obecnych w surowicy. Ponadto specyficzne wiązanie IFN-gamma uwalnianego z limfocytów T uwrażliwionych na dany antygen zachodzi tylko podczas etapu inkubacji na płytce. Ze względu na bardzo wysoką czułość i specyficzność, oparty na technologii ELISPOT, test T-SPOT.TB jest zatem szczególnie zalecany u osób z grupy podwyższonego ryzyka, np. po chemioterapii, przyjmujących leki immunosupresyjne, po przeszczepie narządów, zakażonych wirusem HIV, chorych na choroby autoimmunizacyjne, a także u dzieci czy osób starszych.

T-SPOT.TB w badaniach naukowych

Testy oparte o technikę ELISPOT wykazują wyższą czułość niż testy oparte o metodę ELISA, co potwierdzają liczne badania naukowe. W jednym z nich przebadano 3197 pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi pod kątem utajonego zakażenia prątkami gruźlicy. Pacjentów leczonych lekami immunosupresyjnymi porównano z pacjentami nieotrzymującymi immunosupresji. W analizie wykorzystano dwa testy do diagnostyki latentnej postaci gruźlicy: T-SPOT.TB oparty o metodę ELISPOT oraz klasyczny test oparty o metodę ELISA. Zbiorcze wyniki wykazały, że pacjenci otrzymujący leczenie immunosupresyjne rzadziej mieli pozytywny wynik testu IGRA. Jednak w przypadku testu T-SPOT.TB zaobserwowano, że immunosupresja miała znacznie mniejszy wpływ na wyniki (OR = 0,81) w porównaniu do testu wykorzystującego metodę ELISA (OR = 0,65). Zastosowanie wystandaryzowanej liczby przemytych jednojądrzastych komórek krwi obwodowej w teście T-SPOT.TB może przyczynić się zatem do większej czułości i sugeruje przewagę metody ELISPOT nad ELISA w przypadku pacjentów z obniżoną odpornością.

*OR (ang. odds ratio) – iloraz szans, określający stosunek szans wystąpienia danego zdarzenia w jednej grupie do szansy jego wystąpienia w drugiej grupie

Podsumowując, test T-SPOT.TB oparty o metodę ELISPOT jest zoptymalizowany zarówno pod kątem liczby komórek, jak i warunków hodowli, co czyni go najbardziej czułym i specyficznym testem do pomiaru odpowiedzi limfocytów T. Poszczególne etapy tego testu można zautomatyzować, co sprawia, że cały proces jest szybszy i bardziej wydajny.

Piśmiennictwo

Wong S.H., Gao Q., Kelvin K.F. et al. Effect of immunosuppressive therapy on interferon γ release assay for latent tuberculosis screening in patients with autoimmune diseases: a systematic review and meta-analysis. Thorax 2016; 71: 64–72.