31 grudnia 2020 r. naczelni brytyjscy lekarze ogłosili zmiany w schemacie podawania szczepionki, zarówno Pfizer/BioNTech BNT162b2, jak i Oxford/AstraZeneca. Zmiany dotyczyły wydłużenia przerwy pomiędzy pierwszą a drugą dawką z 3–4 tygodni do nawet 12 tygodni. Główną przyczynę stanowiła próba zaszczepienia jak największej liczby osób pierwszą dawką w celu uniknięcia zablokowania systemu ochrony zdrowia w związku z kolejnymi falami zachorowań na COVID-19. Strategia rządu brytyjskiego oparta była na wynikach badań klinicznych, modelach matematycznych, a także na wiedzy zdobytej podczas badania dotychczasowych zakażeń wirusowych.

23 lipca 2021 r. do recenzji trafiła praca (Rebecca P. Payne et al., Sustained T cell immunity, protection and boosting using extended dosing intervals of BNT162b2 mRNA vaccine), opisująca badania nad skutecznością szczepionki Pfizer/BioNTech BNT162b2. Są to jedne z najbardziej kompleksowych badań nad odpowiedzią immunologiczną wywołaną przez szczepienie przeciw COVID-19. Wykonane zostały przez Uniwersytet Oksfordzki, we współpracy z Uniwersytetem w Newcastle, Uniwersytetem w Liverpoolu, Uniwersytetem w Sheffield i Uniwersytetem w Birmingham, przy wsparciu brytyjskiego Konsorcjum Immunologii. W badaniach wzięło udział 503 uczestników, którzy otrzymali dwie dawki szczepionki BNT162b2 Pfizer/BioNTech pomiędzy 9 grudnia 2020 a 23 maja 2021 r. Średnia wieku tych osób wynosiła 43 lata (z 73-procentową przewagą kobiet). Podanie drugiej dawki szczepionki zostało wykonane według dwóch schematów: 1) krótkiego – 2–5 tygodni po podaniu pierwszej dawki, 2) długiego – 6–14 tygodni po podaniu pierwszej dawki szczepionki.

Skuteczność szczepionki na COVID-19 – kluczowe wnioski

W przypadku schematu dłuższego poziom przeciwciał pomiędzy pierwszą a drugą dawką szczepionki wyraźnie spadał. W szczególności zauważalne to było, jeśli chodzi o przeciwciała neutralizujące przeciwko wariantowi Delta. Limfocyty T utrzymywały się jednak na wysokim poziomie.

• Po dwóch dawkach szczepionki poziomy przeciwciał neutralizujących były dwukrotnie wyższe w przypadku zastosowania schematu z dłuższą przerwą między dawkami.
• Po dwóch dawkach szczepionki poziom limfocytów T był 1,6 raza niższy w przypadku schematu z dłuższą przerwą między dawkami w porównaniu ze schematem krótkim. Jednak w przypadku zastosowania schematu długiego większy odsetek obecnych limfocytów T stanowiły pomocnicze limfocyty T, które są ważne dla długotrwałej pamięci immunologicznej i stanowią wsparcie dla limfocytów B w produkcji przeciwciał.
• Dłuższy odstęp między dawkami skutkował wyższymi poziomami przeciwciał neutralizujących po drugiej dawce w stosunku do wariantu Delta i wszystkich innych testowanych wariantów wzbudzających obawy (VOC, ang. Variants of Concern).

Należy zaznaczyć, że niezależnie od schematu podawania szczepionki badania wykazały, że poziomy przeciwciał i limfocytów T różniły się znacznie w zależności od osoby, co może być uwarunkowane cechami genetycznymi, stanem zdrowia oraz wcześniejszą ekspozycją na SARS-CoV-2 i inne wirusy. Wnioski z przedstawionych badań podkreślają, jak ważne jest, aby każdy otrzymał dwie dawki szczepionki przeciw COVID-19, by zmaksymalizować własną ochronę, szczególnie przed wariantami wzbudzającymi obawy. Badania w dalszym ciągu wymagają dogłębnej analizy. Niezbędna jest obserwacja osób zaszczepionych 6 i 12 miesięcy po szczepieniu w celu zbadania długoterminowej odpowiedzi immunologicznej, a także w celu ustalenia, czy przekłada się ona na niższy wskaźnik infekcji.

Podsumowanie

Przedstawione w Public Health England dane wskazują, że szczepionka Pfizer/BioNTech jest skuteczna i powoduje zmniejszenie liczby hospitalizacji oraz zgonów z powodu infekcji SARS-CoV-2. Zrozumienie odpowiedzi immunologicznej generowanej przez różne schematy podawania szczepionki pomoże zmaksymalizować przyszłą ochronę, poradzić sobie z nowymi wariantami wirusa i zapobiec reinfekcjom.

W badaniach wykorzystano test T-SPOT.COVID firmy Oxford Immunotec. Firma EUROIMMUN jest wyłącznym dystrybutorem testu T-SPOT.COVID na terenie Polski.

Piśmiennictwo

1. https://www.uk-cic.org/news/longer-interval-between-first-and-second-pfizer-vaccine-boosts-antibody-levels-and-helper-t
2. Rebecca P. Payne et al., Sustained T cell immunity, protection and boosting using extended dosing intervals of BNT162b2 mRNA vaccine, 2021
3. http://www.pitch-study.org/