COVID-19 to choroba zakaźna wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV-2. Obecnie w terapii COVID-19 wykorzystuje się leki, które do tej pory stosowane były w leczeniu innych infekcji. Jednocześnie w wielu ośrodkach naukowych na świecie trwają intensywne prace nad stworzeniem leku celowanego w wirusa SARS-CoV-2. Z filmu dowiesz się, co o leczeniu COVID-19 mówią najnowsze rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych i na czym polega terapia osoczem tzw. ozdrowieńców. Wyjaśniamy, co zawiera osocze osób, które przeszły infekcję SARS-CoV-2, kto może być dawcą i jaką rolę w tej nowej terapii odgrywają przeciwciała IgG.

0:59 Jak wygląda leczenie zakażeń SARS-CoV-2?

2:16 Nadzieje związane z leczeniem zakażeń SARS-CoV-2

2:46 Co zawiera osocze ozdrowieńców?

3:24 Czym są przeciwciała IgG?

4:30 Czy terapia osoczem ozdrowieńców jest skuteczna?

6:47 Jak możemy wykryć, czy osoba, która przeszła infekcję SARS-CoV-2, wytworzyła przeciwciała?

7:16 Podsumowanie

Informacje przedstawione w filmie pochodzą z artykułów:

Duan K. i wsp. Effectiveness of convalescent plasma therapy in severe COVID-19 patients. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. [Online] 2020. doi: 10.1073/pnas.2004168117.

Shen C. i wsp. Treatment of 5 Critically Ill Patients with COVID-19 with Convalescent Plasma. JAMA. [Online] 27 03 2020. [Zacytowano: 16 04 2020.] doi:10.1001/jama.2020.4783.

Jak wygląda leczenie zakażeń SARS-CoV-2?

Jak dotąd nie wynaleziono nowego leku, który byłby skuteczny w terapii COVID-19. Dlatego obecnie wykorzystuje się leki, które do tej pory używane były w leczeniu innych infekcji. Wybór stosowanych leków jest oparty między innymi o wyniki badań opublikowanych po pierwszej epidemii SARS, która miała miejsce w 2003 roku.

W Polsce pojawiły się już rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, w których wyznaczono 2 schematy leczenia: podstawowego i wspomagającego.

Leczenie podstawowe obejmuje takie leki, jak: lopinawir, ritonawir, chlorochina oraz hydroksychlorochina. Możliwe jest również stosowanie innych leków o potencjalnym działaniu przeciwwirusowym i sprawdzonym profilu.

Leczenie wspomagające obejmuje ewentualną antybiotykoterapię w oparciu o antybiogram lub empiryczną o szerokim spektrum oraz leczenie objawowe. Na wypadek pogorszenia stanu klinicznego pacjenta zaleca się również zapewnienie dostępu do tlenoterapii.

Należy pamiętać, że przytoczone zalecenia stworzone zostały na podstawie wstępnej wiedzy specjalistów, co jest związane z krótkim czasem trwania pandemii. Wraz z nowymi doświadczeniami i wynikami badań naukowych nad skutecznością terapii COVID-19 mogą się one zmieniać.

Nadzieje związane z leczeniem zakażeń SARS-CoV-2

Obecnie w wielu ośrodkach naukowych na świecie trwają intensywne prace nad stworzeniem leku celowanego w wirusa SARS-CoV-2. Na skuteczną szczepionkę trzeba jeszcze poczekać, ale jednym z ostatnich pomysłów leczenia COVID-19 jest wykorzystanie osocza tzw. ozdrowieńców, czyli osób, które przebyły już infekcję.

Co zawiera osocze ozdrowieńców?

Na skutek kontaktu z patogenem układ immunologiczny produkuje przeciwciała, czyli immunoglobuliny, które służą do walki z trwającym zakażeniem. Specyficzne przeciwciała anty-SARS-CoV-2 należące do klasy IgG są obecne w krwioobiegu przez dłuższy czas, również po zakończeniu infekcji. Dawcą osocza mogą zostać osoby, które przeszły infekcję nowym koronawirusem, są zdrowe, a w badaniach serologicznych potwierdzono u nich wysoki poziom przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2 w klasie IgG.

Czym są przeciwciała IgG?

• Przeciwciała IgG stanowią ważny element pamięci immunologicznej. Immunoglobuliny te pełnią więc w przypadku wielu zakażeń funkcję ochronną przed reinfekcją.
• Klasa IgG immunoglobulin jest szczególnie ważna w walce z mikroorganizmami. W surowicy występuje ona w najwyższym stężeniu, gdzie stanowi około 75% wszystkich immunoglobulin.
• W przypadku większości zakażeń podwyższone stężenie przeciwciał klasy IgG koreluje ze zwiększoną odpornością przeciwko patogenowi, wobec którego są skierowane immunoglobuliny. To zjawisko jest obecnie wykorzystywane w przypadku szczepień ochronnych. Warto tu zaznaczyć, że szczepienia doprowadziły do eradykacji groźnych chorób zakaźnych, takich jak np. ospa prawdziwa. Badanie obecności immunoglobulin klasy IgG jest formą badania skuteczności szczepionek oraz oceny odporności poszczepiennej.

Jakie wyniki daje terapia osoczem ozdrowieńców?

Pierwsze wyniki badań nad terapią osoczem pozyskanym od ozdrowieńców są już opublikowane. W jednym z badań obserwowano grupę 10 pacjentów z ciężkim przebiegiem zakażenia SARS-CoV-2. U wszystkich pacjentów podanie pojedynczej dawki osocza (200 mL) pobranego od ozdrowieńców skracało czas trwania objawów, poprawiało saturację i przyspieszało powrót do zdrowia, a nawet prawdopodobnie ratowało życie pacjentów. W trakcie terapii nie odnotowano poważnych skutków ubocznych tej metody terapeutycznej. Badanie to zasługuje na szczególną uwagę, gdyż grupie chorych odpowiadała równie liczna grupa pacjentów kontrolnych (podobny wiek, płeć i ciężkość zakażenia), którzy nie otrzymali osocza anty-SARS-CoV-2. Pacjenci z grupy kontrolnej dużo ciężej przeszli zakażenie, a troje z nich zmarło.

Kolejny przykład zastosowania osocza w celach terapeutycznych został opublikowany przez chińskich naukowców. Badania przeprowadzono na 5 zakażonych SARS-CoV-2 w stanie krytycznym, którym podano osocze pozyskane od ozdrowieńców (przeciwciała IgG w mianie 1:1000, miano neutralizujące > 40), co doprowadziło do szybkiej poprawy stanu ich zdrowia i pokonania infekcji, na co wskazywał brak materiału genetycznego wirusa w próbkach pobranych po 12 dniach od podania przeciwciał.

Metodę leczenia osoczem testuje się już w USA, Rosji, we Włoszech i w Hiszpanii. Na podstawie zgromadzonych danych Ministerstwo Zdrowia w Polsce zatwierdziło terapię COVID-19 osoczem rekonwalescentów. Pierwszą placówką, w której zostanie ona wdrożona, jest Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie. Obecnie terapią tą interesuje się również Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu. Osocze będzie także pobierane od ozdrowieńców w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Białymstoku

Immunoglobuliny z osocza ozdrowieńców mogą służyć podniesieniu odporności lub przyczynić się do osłabienia symptomów COVID-19. Obecnie uważa się, że podanie pacjentowi z ciężkim przebiegiem COVID-19 pozyskanego od ozdrowieńców osocza, które zawiera przeciwciała neutralizujące, może być szansą na jego szybszy powrót do zdrowia.

Leczenie osoczem nie stanowi alternatywny dla klasycznego leczenia przeciwwirusowego. To dodatkowy sposób, którego celem jest zwiększenie odporności pacjenta i pobudzenie układu immunologicznego do walki z trwającym zakażeniem.

Jak możemy wykryć, czy osoba, która przeszła infekcję SARS-CoV-2, wytworzyła przeciwciała?

Obecność przeciwciał we krwi pacjenta możemy wykryć w testach serologicznych. Wiarygodnym narzędziem diagnostycznym są testy oparte o metodę ELISA. Wykrycie swoistych przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgG jest możliwe już po około 10 dniach od momentu wystąpienia pierwszych objawów klinicznych zakażenia.

Podsumowanie

Wiedza na temat COVID-19 jest nadal bardzo ograniczona. Wiele ośrodków badawczych na całym świecie wciąż pracuje nad szczegółowym poznaniem nowego koronawirusa i opracowaniem celowanego leczenia. Do niedawna mogliśmy opierać się wyłącznie na lekach stosowanych w innych zakażeniach, terapii objawowej czy tlenoterapii.

Brak perspektywy na szybkie opracowanie leku lub szczepionki sprawił, że rozpoczęto badania nad możliwością wykorzystania osocza tzw. ozdrowieńców. Jak pokazują pierwsze efekty leczenia osoczem, terapia ta może być dobrym leczeniem uzupełniającym, szczególnie w ciężkich lub krytycznych przypadkach zakażeń COVID-19. Jedna dawka osocza rekonwalescentów z wysokim stężeniem neutralizujących przeciwciał może prawdopodobnie szybko zmniejszyć miano wirusa i poprawić wyniki kliniczne pacjenta. Przeciwciała anty-SARS-CoV-2 obecne w osoczu ozdrowieńców mogą więc zostać wykorzystane do zahamowania rozprzestrzeniania się pandemii COVID-19 oraz pomóc pacjentom z ciężkim przebiegiem choroby.